Τι είναι τα καλοήθη μηνιγγιώματα

Ο όρος καλοήθη μηνιγγιώματα αναφέρεται σε καλοήθεις όγκους του εγκεφάλου που προσβάλλουν τις σκληρές μήνιγγες. Τα καλοήθη μηνιγγιώματα αναπτύσσονται από τα κύτταρα που καλύπτουν τις μαλακές μήνιγγες και σχηματίζονται κυρίως στην ενήλικη ζωή. Οι γυναίκες από την 5η δεκαετία της ζωής και μετά προσβάλλονται από τη νόσο με συχνότητα άνω του μέσου όρου. Η νόσος προσβάλλει τις γυναίκες περίπου δύο φορές συχνότερα από τους άνδρες, αλλά σπάνια εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 40 ετών.

Σχεδόν το 25% όλων των όγκων του κεντρικού νευρικού συστήματος είναι καλοήθη μηνιγγιώματα, τα οποία συνήθως εμφανίζονται σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Σε αντίθεση με τα κακοήθη μηνιγγιώματα, τα καλοήθη μηνιγγιώματα είναι σαφώς οριοθετημένα και δεν αναπτύσσονται στον παρακείμενο εγκεφαλικό ιστό. Ανάλογα με τη σοβαρότητα του όγκου και το είδος της θεραπείας, οι πιθανότητες ανάρρωσης είναι καλές ή κακές. Σε κάθε περίπτωση, συνιστάται αποκατάσταση μετά τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι καλοήθων μηνιγγιωμάτων

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) διακρίνει μεταξύ των ακόλουθων δύο βαθμίδων όσον αφορά τα καλοήθη μηνιγγιώματα:

• Βαθμός Ι του ΠΟΥ: Τα μηνιγγιώματα αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 85 % όλων των καλοήθων μηνιγγιωμάτων, τα οποία μπορούν συνήθως να αφαιρεθούν πλήρως με χειρουργική επέμβαση και έχουν ευνοϊκή πρόγνωση
• WHOgrade II: Τα άτυπα μηνιγγιώματα αποτελούν περίπου το 10% όλων των καλοήθων μηνιγγιωμάτων, τα οποία έχουν αυξημένη δυνατότητα ανάπτυξης και έχουν υψηλό ποσοστό υποτροπής ακόμη και μετά την επιτυχή πλήρη αφαίρεση του όγκου. Συνεπώς, ένα άτυπο μηνιγγίωμα πρέπει να παρακολουθείται τακτικά μετά τη χειρουργική επέμβαση.

 
Ο τρίτος βαθμός WHO είναι το αναπλαστικό μηνιγγίωμα, το οποίο είναι μάλλον σπάνιο και περιγράφει έναν κακοήθη όγκο των μηνίγγων. Η ταξινόμηση του όγκου σε αυτό το σχήμα είναι σημαντική τόσο για τη θεραπεία όσο και για την πρόγνωση.

Τι προκαλεί τη δημιουργία ενός μηνιγγιώματος

Ένα μηνιγγίωμα προκαλείται από τον εκφυλισμό ενός συγκεκριμένου τύπου κυττάρων. Οι ακριβείς λόγοι αυτού του εκφυλισμού δεν είναι ακόμη σαφείς, αλλά οι γιατροί υποθέτουν ότι μια γενετική προδιάθεση θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη του μηνιγγιώματος. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η ιονίζουσα ακτινοβολία, γι' αυτό και τα παιδιά που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία για καρκίνο έχουν μεγαλύτερη τάση να αναπτύξουν μηνιγγιώματα.

Ποια συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει ένα καλοήθες μηνιγγίωμα

Δεδομένου ότι τα περισσότερα καλοήθη μηνιγγιώματα αναπτύσσονται μάλλον αργά, η νόσος μπορεί να διαρκέσει χωρίς συμπτώματα για κάποιο χρονικό διάστημα. Μόνο αργά στην πορεία της νόσου μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι ή, χειρότερα, επιληπτικές κρίσεις. Τα συμπτώματα μπορούν να εξηγηθούν από το γεγονός ότι ο όγκος, ο οποίος έχει γίνει αρκετά μεγάλος, πιέζει άλλες περιοχές του εγκεφάλου ή νευρικές δομές. Εκτός από τα δύο συμπτώματα που έχουν ήδη αναφερθεί, μπορεί να προκληθούν και τα ακόλουθα άλλα μάλλον μη ειδικά ενοχλήματα:

• Ζάλη,
• Παράλυση,
• Απώλεια της όσφρησης
• Εμετός,
• Οπτικές διαταραχές έως και παράλυση του οφθαλμικού μυός,
• Διαταραχές του αναπνευστικού συστήματος ή/και της συνείδησης,
• Αύξηση της αρτηριακής πίεσης με ταυτόχρονη πτώση του καρδιακού ρυθμού,
• Πόνος ή/και αισθητηριακές διαταραχές,
• Διαταραχές βάδισης
• Δυσφορία κατά την επίσκεψη στην τουαλέτα

 
Η εμφάνιση και η ένταση των διαφόρων συμπτωμάτων εξαρτώνται από την περιοχή του εγκεφάλου που πιέζει ο όγκος.

Πώς διαγιγνώσκεται ένα καλοήθες μηνιγγίωμα

Εάν ο όγκος είναι ασυμπτωματικός, συνήθως ανακαλύπτεται τυχαία. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, μέσω των συνήθων απεικονιστικών διαδικασιών μιας αξονικής τομογραφίας (CT) ή μιας μαγνητικής τομογραφίας (MRI). Επιπλέον, μπορεί να πραγματοποιηθεί μέτρηση της ροής του αίματος στον εγκέφαλο και να ληφθεί δείγμα ιστού του όγκου (βιοψία). Τα μηνιγγιώματα έχουν συνήθως επίπεδο ή οζώδες σχήμα και εντοπίζονται συνήθως στο κρανίο. Λιγότερο από το δέκα τοις εκατό όλων των όγκων του εγκεφάλου αναπτύσσονται στον νωτιαίο σωλήνα ή στο δέρμα του νωτιαίου μυελού.

Πώς αντιμετωπίζεται ένα καλοήθες μηνιγγίωμα

Εάν η νόσος δεν προκαλεί συμπτώματα, δεν χρειάζεται αρχικά καμία θεραπεία. Το ίδιο ισχύει και για τα ασυμπτωματικά μικρά μηνιγγιώματα, τα οποία θα πρέπει να εξετάζονται μόνο σε τακτά χρονικά διαστήματα με αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Ωστόσο, εάν το καλοήθες μηνιγγίωμα προκαλεί συμπτώματα, θα πρέπει συνήθως να γίνεται προσπάθεια χειρουργικής αφαίρεσης του όγκου. Στην περίπτωση ενός όγκου που έχει βαθμό σοβαρότητας Ι σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η πλήρης χειρουργική αφαίρεση είναι συνήθως δυνατή χωρίς προβλήματα. Εάν ο όγκος είναι πολύ αγγειώδης, τα αιμοφόρα αγγεία μπορούν να κλείσουν με τον λεγόμενο εμβολισμό, ο οποίος αποτρέπει την υπερβολική απώλεια αίματος. Εάν το μηνιγγίωμα δεν μπορεί να αφαιρεθεί πλήρως με χειρουργική επέμβαση, τα εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα καταστρέφονται μετά την επέμβαση με ακτινοθεραπεία.

Ποια είναι η πρόγνωση για το καλοήθες μηνιγγίωμα

Η πρόγνωση για πλήρη ίαση εξαρτάται πάντα από τη σοβαρότητα της νόσου. Με έναν όγκο της πρώτης σοβαρότητας, οι πιθανότητες είναι καλές ότι ο όγκος μπορεί να αφαιρεθεί πλήρως, γεγονός που αυξάνει επίσης τις πιθανότητες πλήρους ίασης. Ένα μηνιγγίωμα τύπου ΙΙ ενέχει τον κίνδυνο ότι, ακόμη και μετά από επιτυχή χειρουργική επέμβαση, ο όγκος θα αναπτυχθεί ξανά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και θα χρειαστεί νέα επέμβαση. Ένας κακοήθης όγκος του εγκεφάλου τύπου ΙΙΙ είναι επικίνδυνος επειδή μπορεί να κάνει μεταστάσεις και έχει πολύ λίγες πιθανότητες θεραπείας. Το γενικό ποσοστό 5ετούς επιβίωσης με ένα μηνιγγέωμα είναι περίπου 90%. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το αν οι πιθανότητες ίασης είναι καλές ή κακές, η αποκατάσταση πρέπει πάντα να ακολουθεί τη θεραπεία του μηνιγγιώματος.

Πώς μοιάζει η αποκατάσταση για το μηνιγγίωμα

Η αποκατάσταση για το μηνιγγίωμα μπορεί να είναι είτε εξωτερική είτε ενδονοσοκομειακή. Κανονικά, οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε νευρολογική αποκατάσταση μετά από χειρουργική επέμβαση για καλοήθες μηνιγγίωμα. Η εστίαση εδώ είναι στις βλάβες που προκαλούνται από τον όγκο του εγκεφάλου. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, νοητικά ελλείμματα, κινητικές διαταραχές, διαταραχές στην αίσθηση της ισορροπίας ή της ομιλίας, ακόμη και παράλυση.