Τι είναι το γλοίωμα

Ο όρος γλοίωμα αναφέρεται σε έναν τύπο όγκου του εγκεφάλου που αναπτύσσεται από τα κύτταρα υποστήριξης του νευρικού ιστού (γλοιακά κύτταρα). Ένα γλοίωμα ταξινομείται στους ακόλουθους διαφορετικούς τύπους όγκων, ανάλογα με το από ποια γλοιακά κύτταρα προέρχεται:

• Αστροκυττώματα: αστεροειδή κύτταρα με ενίοτε μακρές κυτταρικές απολήξεις, τα οποία συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο συχνών γλοιωμάτων, αντιπροσωπεύοντας περισσότερο από το 60%,
• Ολιγοδενδρογλοιώματα: Κύτταρα με κοντές διεργασίες, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 10 τοις εκατό όλων των γλοιωμάτων,
• Επενδυμώματα: κοιλίες του εγκεφάλου, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 5 έως 10 τοις εκατό όλων των γλοιωμάτων,
• Μικτά γλοιώματα: όπως τα ολιγοαστροκυττώματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 5 έως 10 τοις εκατό όλων των γλοιωμάτων.

Ένα γλοίωμα μπορεί είτε να αφαιρεθεί χειρουργικά είτε να αντιμετωπιστεί με ακτινοθεραπεία ή/και χημειοθεραπεία. Οι πιθανότητες ίασης ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του γλοιώματος. Ενώ τα λιγότερο κακοήθη (χαμηλού βαθμού) γλοιώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν, άλλα είναι ανίατα. Το γλοίωμα είναι ο πιο κοινός τύπος πρωτοπαθούς όγκου του εγκεφάλου, προσβάλλοντας κατά μέσο όρο πέντε έως έξι σε κάθε 100.000 άτομα κάθε χρόνο. Ενώ ορισμένοι τύποι όγκων γλοιώματος αναπτύσσονται στην παιδική ηλικία, άλλοι τύποι όγκων δεν αναπτύσσονται μέχρι την ενηλικίωση.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι γλοιώματος

Τα γλοιώματα, όπως και άλλοι όγκοι του εγκεφάλου, ταξινομούνται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) σε λεγόμενες βαθμίδες όγκου ανάλογα με την ανάπτυξη και την πρόγνωσή τους:

• I. Βαθμός: Πιλοκυστικό αστροκύττωμα- πρόκειται για καλοήθεις και αργά αναπτυσσόμενους όγκους που έχουν συνήθως καλή πρόγνωση και μπορούν να αφαιρεθούν με χειρουργική επέμβαση
• ΙΙ. βαθμός: Διάχυτο αστροκύττωμα (ινώδες, γεμιστοκυτταρικό, πιλομυξοειδές, πρωτοπλασματικό), ολιγοδενδρογλοίωμα, ολιγοαστροκύττωμα, όγκοι που έχουν υψηλό κίνδυνο υποτροπής μετά από επιτυχή θεραπεία (υποτροπή) και μπορούν να εξελιχθούν σε κακοήθεις όγκους,
• III. βαθμός: Αναπλαστικό αστροκύττωμα- αναπλαστικό ολιγοδενδρογλοίωμα- αναπλαστικό ολιγοαστροκύττωμα- είναι κακοήθεις όγκοι που απαιτούν ακτινοβολία και/ή χημειοθεραπεία επιπλέον της χειρουργικής επέμβασης,
• IV. Βαθμός: Γλοιοβλάστωμα: είναι πολύ κακοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται γρήγορα και έχουν δυσμενή πρόγνωση. Ακόμα και με τις διαθέσιμες μεθόδους θεραπείας της χειρουργικής επέμβασης, της ακτινοβολίας και/ή της χημειοθεραπείας, τα γλοιοβλαστώματα δεν είναι συνήθως ιάσιμα.

Το γλοιοβλάστωμα είναι το πιο συχνό, ακολουθούμενο από τις διάφορες μορφές αστροκυττώματος. Το ολιγοδενδρογλοίωμα είναι η σπανιότερη μορφή όγκου του εγκεφάλου. Τα γλοιώματα χαμηλού βαθμού εμφανίζονται συχνότερα σε παιδιά και νεότερους ενήλικες, ενώ οι ενήλικες και οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν γλοιώματα υψηλού βαθμού.

Τι προκαλεί ένα γλοίωμα

Οι γιατροί εξακολουθούν να διαφωνούν σχετικά με τα αίτια των όγκων του εγκεφάλου. Ωστόσο, υποθέτουν ότι ένα γλοίωμα μπορεί να αναπτυχθεί λόγω γενετικών παραγόντων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται, κυρίως, η νευροϊνωμάτωση Ι ή η οζώδης σκλήρυνση. Αλλά και η ακτινοθεραπεία, για παράδειγμα, η οποία πραγματοποιήθηκε για τη θεραπεία ενός προηγούμενου καρκίνου, μπορεί επίσης να προάγει την ανάπτυξη ενός γλοιώματος.

Οι όγκοι του εγκεφάλου προκαλούνται από τη διαταραγμένη φυσιολογική κυτταρική διαίρεση, η οποία λαμβάνει χώρα καθημερινά με τη μορφή μεταβολικών δραστηριοτήτων σε κάθε κύτταρο, αλλά και στο γενετικό υλικό, το DNA. Εάν το DNA υποστεί βλάβη κατά τη διάρκεια αυτών των διεργασιών, μπορούν να σχηματιστούν μεταλλάξεις ή ελαττωματικά τμήματα του DNA. Ως αποτέλεσμα, αυτά τα εκφυλισμένα κύτταρα μπορούν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας άρρωστο ιστό (νεοπλασία).

Ποια είναι τα συμπτώματα ενός γλοιώματος

Ένα γλοίωμα, όπως και πολλοί άλλοι όγκοι του εγκεφάλου, εκδηλώνεται αρκετά αργά. Το ποια συμπτώματα εμφανίζονται και πόσο αισθητά είναι εξαρτάται πάντα από τη θέση του όγκου. Αρχικά, ένα γλοίωμα μπορεί να εκδηλωθεί με συνεχώς επαναλαμβανόμενους πονοκεφάλους, ζάλη, ναυτία και εμετό. Ανάλογα με τη θέση του, ωστόσο, μπορεί επίσης να προκαλέσει διαταραχές συμπεριφοράς και αισθητικότητας, όπως μυρμήγκιασμα, καθώς και διαταραχές της όρασης και της ομιλίας. Επιπλέον, μπορεί να εμφανιστούν ακόμη και επιληπτικές κρίσεις, γεγονός που υποδηλώνει αύξηση της ενδοκρανιακής πίεσης.

Πώς γίνεται η διάγνωση ενός γλοιώματος

Το γλοίωμα διαγιγνώσκεται με τη βοήθεια της μαγνητικής τομογραφίας (MRI). Για να μπορέσει να προσδιοριστεί το γλοίωμα με ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια, διενεργείται επίσης εξέταση ιστού (βιοψία). Δεδομένου ότι το γλοίωμα αποτελείται από τις λεγόμενες γλοιακές ίνες, αυτές μπορούν να ανιχνευθούν σε ένα δείγμα ιστού με τη χρωματική σήμανση της πρωτεΐνης γλοιακών ινών (GFAP). Με αυτόν τον τρόπο είναι επίσης δυνατή η διάκριση μεταξύ άλλων όγκων του εγκεφάλου, καθώς ο καθένας περιέχει διαφορετικές πρωτεΐνες.

Πώς αντιμετωπίζεται ένα γλοίωμα

Το είδος της θεραπείας εξαρτάται πάντα από τη σοβαρότητα του εκάστοτε γλοιώματος, το μέγεθος και την εντόπισή του. Σε γενικές γραμμές, ένα γλοίωμα μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρουργική επέμβαση, ακτινοβολία ή/και χημειοθεραπεία. Μαζί με αυτές τις μεθόδους θεραπείας, ο ασθενής λαμβάνει επίσης ψυχολογική φροντίδα.

Κατά την επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής μεθόδου, ο γιατρός θα αξιολογεί πάντα τους κινδύνους και τα οφέλη. Σε γενικές γραμμές, ο γιατρός θα προσπαθήσει πάντα να αφαιρέσει πλήρως τον όγκο με χειρουργική επέμβαση. Η πιο σημαντική μετεγχειρητική θεραπεία είναι συνήθως η ακτινοθεραπεία. Εναλλακτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν συστηματικές φαρμακευτικές θεραπείες, στις οποίες σημαντικό ρόλο παίζουν ουσίες από τον τομέα των κυτταροστατικών και της αντιαγγειογένεσης.

Εάν υπάρχει γλοιοβλάστωμα, μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση των λεγόμενων πεδίων θεραπείας όγκων (TTF). Σε αυτή τη μέθοδο θεραπείας, τοποθετείται στον ασθενή ένα καπέλο μέσω του οποίου δημιουργούνται μαγνητικά πεδία. Αυτά τα μαγνητικά πεδία υποτίθεται ότι αναστέλλουν την ανάπτυξη των κυττάρων του όγκου. Η αποτελεσματικότητα των πεδίων αντιμετώπισης όγκων έχει ήδη αποδειχθεί σε ιατρικές μελέτες, γι' αυτό και θα πρέπει πάντα να εξετάζεται ως θεραπευτική επιλογή για το γλοιοβλάστωμα.

Ποιες είναι οι πιθανότητες θεραπείας ενός γλοιώματος

Εκτός από τη σοβαρότητα του όγκου, η πρόγνωση εξαρτάται επίσης από την ηλικία και τη γενική υγεία του ασθενούς. Είναι αλήθεια ότι οι προοπτικές πλήρους ίασης μειώνονται με την αύξηση της ηλικίας και της κατάστασης της νόσου. Το ποσοστό 5ετούς επιβίωσης μετά τη διάγνωση είναι περίπου 20%, ανεξάρτητα από το φύλο του ενδιαφερόμενου. Για την επιτυχή θεραπεία, ιδίως των κακοήθων γλοιωμάτων, είναι πάντα σημαντική η έγκαιρη διάγνωση και η έναρξη της κατάλληλης θεραπείας, καθώς αυτοί οι τύποι όγκων αναπτύσσονται πάντα γρήγορα.