Τι είναι ο καρκίνος των ματιών

Ο καρκίνος των ματιών είναι ένας μάλλον σπάνιος καρκίνος που μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις περιοχές του ματιού.

Τα μωρά και τα μικρά παιδιά μπορούν επίσης να αναπτύξουν καρκίνο των ματιών, με το ρετινοβλάστωμα να είναι ο πιο κοινός τύπος όγκου σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Στους ενήλικες, από την άλλη πλευρά, αναπτύσσεται συχνά το λεγόμενο χοριοειδές μελάνωμα.

Ενώ ορισμένοι καρκίνοι των ματιών έχουν κληρονομικά αίτια, άλλοι αναπτύσσονται λόγω εξωτερικών επιδράσεων, όπως η υπερβολική ηλιακή ακτινοβολία.

Ο καρκίνος των ματιών πρέπει να αντιμετωπίζεται σε πρώιμο στάδιο, πράγμα που συχνά αποδεικνύεται δύσκολο, επειδή ο καρκίνος είναι ασυμπτωματικός για μεγάλο χρονικό διάστημα και συνεπώς παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα απαρατήρητος. Συνιστώνται επομένως τακτικές προληπτικές εξετάσεις από οφθαλμίατρο. Η θεραπεία και η πρόγνωση εξαρτώνται από τη θέση του όγκου, το μέγεθος και τον τύπο του.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι καρκίνου του οφθαλμού

Οι τρεις πιο συνηθισμένοι τύποι καρκίνου του οφθαλμού είναι

• Χοριοειδές μελάνωμα: ονομάζεται επίσης uveal melanoma και είναι ένας από τους πιο κοινούς τύπους καρκίνου του οφθαλμού στους ενήλικες. Το χοριοειδές μελάνωμα προκαλείται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των χρωστικών κυττάρων στο χοριοειδή.
• ρετινοβλάστωμα: προσβάλλει σχεδόν αποκλειστικά παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών και αναπτύσσεται είτε στο ένα μάτι (μονόπλευρο ρετινοβλάστωμα) είτε και στα δύο μάτια (αμφοτερόπλευρο ρετινοβλάστωμα). Ένα ρετινοβλάστωμα αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και προκαλείται από την ανεξέλεγκτη διαίρεση των κυττάρων του αμφιβληστροειδούς. Ο όγκος αναπτύσσεται αρχικά στο υαλοειδές σώμα του ματιού και στη συνέχεια εξαπλώνεται μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο. Παρόλο που το ρετινοβλάστωμα είναι μία από τις πιο συχνές μορφές καρκίνου του οφθαλμού στα παιδιά στη Γερμανία, αντιπροσωπεύει μόνο το 2% όλων των παιδικών καρκίνων και επομένως είναι μια μάλλον σπάνια μορφή καρκίνου.
• Όγκος των βλεφάρων: μπορεί να είναι είτε καλοήθης είτε κακοήθης. Ένας καλοήθης όγκος των βλεφάρων μπορεί να έχει τη μορφή κονδυλωμάτων ή λιπαρών εναποθέσεων, ενώ το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ένας κακοήθης και επιθετικός τύπος καρκίνου των ματιών. Οι όγκοι των βλεφάρων προκαλούνται συνήθως από την υπεριώδη ακτινοβολία και κατά μέσο όρο προσβάλλουν συχνά άτομα με πολύ ανοιχτόχρωμο δέρμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου των ματιών

Σε πολλές περιπτώσεις, ο καρκίνος των ματιών δεν προκαλεί συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην περίπτωση του ρετινοβλαστώματος. Μόνο όταν ο όγκος μεγαλώσει ή προσβάλει άλλα μέρη του ματιού μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως μειωμένη όραση ή τύφλωση. Στην περίπτωση του ρετινοβλαστώματος, συχνά συμβαίνει η κόρη του ματιού να φωτίζεται λευκά όταν εκτίθεται σε ένα συγκεκριμένο φως, όπως το φλας μιας φωτογραφικής μηχανής (λευκοκορία). Στην κοινή γλώσσα, αυτό ονομάζεται επίσης "μάτι της γάτας", το οποίο μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι ένας όγκος αναπτύσσεται πίσω από τον φακό.

Επιπλέον, το αλληθώρισμα μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι ένας όγκος έχει αναπτυχθεί στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς. Αλλά και οι συχνά εμφανιζόμενες φλεγμονές των ματιών μπορεί να υποδηλώνουν αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση. Επιπλέον, η αλλαγή του χρώματος της ίριδας καθώς και η μειωμένη όραση μπορεί να υποδηλώνουν καρκίνο των ματιών. Συνιστάται να ελέγχετε αυτά τα σημάδια από έναν οφθαλμίατρο. Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος των ματιών, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες θεραπείας.

Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος των ματιών

Ο καρκίνος των ματιών διαγιγνώσκεται με οφθαλμοσκόπηση. Ο οφθαλμός εξετάζεται με ένα φωτιζόμενο οφθαλμοσκόπιο και μπορεί να συμπληρωθεί με μια εξέταση υπερήχων. Για τη διάγνωση παθολογικών αλλαγών στην οφθαλμική κόγχη και στο κρανίο, μπορεί επίσης να παραγγελθεί μαγνητική τομογραφία (MRT) ή αξονική τομογραφία. Εάν διαπιστωθεί ότι ο καρκίνος του οφθαλμού βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο, μπορούν επίσης να διαταχθούν περαιτέρω εξετάσεις, όπως εξέταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, των οστών ή του μυελού των οστών και ακτινογραφία θώρακος.

Εάν πρόκειται για ρετινοβλάστωμα, το οποίο μπορεί να είναι κληρονομικό, θα εξεταστούν επίσης οι γονείς και τα αδέλφια. Στην περίπτωση αυτή, μια γενετική εξέταση μπορεί να παράσχει πληροφορίες σχετικά με τον κληρονομικό κίνδυνο.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του οφθαλμού

Το είδος της θεραπείας εξαρτάται από τη μορφή του καρκίνου του οφθαλμού καθώς και από το μέγεθος και την εντόπισή του. Για την πλήρη καταστροφή του όγκου, ο γιατρός έχει δύο θεραπευτικές επιλογές:

• 1. τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου μαζί με το μάτι (εγκολεασμός),
• 2. θεραπεία διατήρησης του βολβού του ματιού, κατά την οποία διατηρείται και το μάτι και συνεπώς η όραση, αλλά σταματά και η ανάπτυξη του κακοήθους όγκου. Αυτό μπορεί να γίνει, για παράδειγμα, με ακτινοβολία ή/και χημειοθεραπεία.

Εάν ο όγκος είναι μικρότερος και εντοπίζεται στον οπίσθιο πόλο και στον έλεγχο του περιφερικού αμφιβληστροειδούς, μπορεί να γίνει η λεγόμενη πήξη με λέιζερ. Αυτό περιλαμβάνει την κατεύθυνση μιας δέσμης λέιζερ στην κόρη και την καταστροφή του ιστού του όγκου. Η θεραπεία γίνεται υπό αναισθησία.

Είναι επίσης δυνατή η παγοποίηση (κρυοπηξία) του όγκου. Κατά την παγοποίηση, ο όγκος εντοπίζεται με μεταλλικό καθετήρα και καταψύχεται δια μέσου αυτού. Δεδομένου ότι τα κύτταρα του όγκου αντιδρούν ευαίσθητα στο κρύο, καταστρέφονται κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Ωστόσο, η παγοποίηση έχει το μειονέκτημα ότι χάνεται μεγάλο μέρος του υγιούς αμφιβληστροειδούς. Επιπλέον, τα βλέφαρα και ο επιπεφυκότας μπορεί να διογκωθούν προσωρινά.

Εάν υπάρχει ένας όγκος μεσαίου μεγέθους, μπορεί να αντιμετωπιστεί με έναν εφαρμοστή υπό γενική αναισθησία. Ο γιατρός πρώτα απομακρύνει τον επιπεφυκότα και στη συνέχεια ράβει τον εφαρμοστή πάνω στον σκληρό χιτώνα. Μετά από μια ορισμένη δόση ακτινοβολίας, ο εφαρμογέας αφαιρείται στη συνέχεια χειρουργικά. Η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από το μέγεθος του όγκου. Το πλεονέκτημα της θεραπείας είναι ότι η ακτινοβολία στοχεύει τον όγκο, ενώ ο υγιής ιστός γλιτώνει. Ωστόσο, είναι πιθανό να εμφανιστεί θόλωση του φακού κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ή να υποστεί βλάβη ο αμφιβληστροειδής χιτώνας ή το οπτικό νεύρο.

Εναλλακτικά προς την ακτινοθεραπεία, μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί η λεγόμενη διαδερμική ακτινοθεραπεία. Στην περίπτωση αυτή, ο οφθαλμός συγκρατείται στη θέση του με φακούς επαφής κενού και ακτινοβολείται. Αυτός ο τύπος θεραπείας περιορίζεται συνήθως σε διάστημα άνω των πέντε εβδομάδων και περιλαμβάνει πέντε συνεδρίες την εβδομάδα. Εάν η θεραπεία χρησιμοποιείται για ιδιαίτερα μικρά παιδιά, μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί υπό αναισθησία.