Τι είναι η λευχαιμία

Η λευχαιμία, ή ο λεγόμενος καρκίνος του αίματος, είναι ένας γενικός όρος για διάφορες ασθένειες των κυττάρων του αίματος και είναι ένας μάλλον σπάνιος καρκίνος σε σύγκριση με τον καρκίνο του μαστού, του εντέρου ή του πνεύμονα. Στη λευχαιμία, τα κύτταρα του αίματος στο μυελό των οστών αλλάζουν και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, εκτοπίζοντας τα υγιή κύτταρα του αίματος. Οι διάφορες μορφές λευχαιμίας διακρίνονται ανάλογα με την πορεία της νόσου και τον αριθμό των κυττάρων του αίματος που προσβάλλονται. Κατά κανόνα, η λευχαιμία προσβάλλει τους ενήλικες. Ωστόσο, η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί και στα παιδιά.

Πώς αναπτύσσεται η λευχαιμία

Το αίμα σχηματίζεται στο μυελό των οστών. Λόγω σφάλματος στις γενετικές πληροφορίες, μπορεί να συμβεί ένα κύτταρο του αίματος να μην ωριμάσει σωστά και να μην είναι σε θέση να λειτουργήσει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία των λεγόμενων βλαστών, οι οποίες μπορούν επίσης να εκτοπίσουν τα υγιή κύτταρα του αίματος μέσω της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης. Οι γιατροί κάνουν διάκριση μεταξύ λεμφικής και μυελοειδούς λευχαιμίας:

• Λεμφικές λευχαιμίες: Τα λευκά αιμοσφαίρια (λεμφοκύτταρα) εκφυλίζονται κατά τη φάση της ανάπτυξης.
• Μυελοειδείς λευχαιμίες: Τα μυελοειδή κύτταρα παραμορφώνονται. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα αιμοπετάλια και, εκτός από τα λεμφοκύτταρα, πολλοί τύποι λευκών αιμοσφαιρίων.

Περαιτέρω διακρίσεις μεταξύ των τύπων λευχαιμίας

Η λευχαιμία μπορεί να έχει οξεία ή χρόνια πορεία. Ενώ η οξεία λευχαιμία εμφανίζεται πολύ ξαφνικά και προκαλεί σοβαρά συμπτώματα, η χρόνια λευχαιμία τείνει να εξελίσσεται πιο σταδιακά και στην αρχή περνά απαρατήρητη:

• Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ΟΛΛ): είναι μάλλον σπάνια και συχνά προσβάλλει παιδιά κάτω των πέντε ετών. Εμφανίζεται χωρίς προειδοποίηση και συνήθως εξελίσσεται γρήγορα.
• Οξεία μυελοειδής λευχαιμία (ΟΜΛ): είναι ο πιο κοινός τύπος οξείας λευχαιμίας και προσβάλλει κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
• Χρόνια μυελοειδής λευχαιμία (ΧΜΛ): εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες και οφείλεται σε γενετική μετάλλαξη.
• Χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία (ΧΛΛ): αποτελεί ειδική περίπτωση και κατατάσσεται στα λεμφώματα, δηλαδή στον καρκίνο των λεμφαδένων.

Συμπτώματα της λευχαιμίας

Τα συμπτώματα της οξείας λευχαιμίας εμφανίζονται αρκετά απροσδόκητα και εκφράζονται με αρχικά μη ειδικά σημεία που μπορεί να υποδηλώνουν και άλλες ασθένειες:

• έντονη κόπωση, κόπωση και ωχρότητα ως έκφραση του μειωμένου αριθμού ερυθρών αιμοσφαιρίων
• Ευαισθησία σε λοιμώξεις ή/και πυρετός ως αποτέλεσμα του μειωμένου αριθμού λευκών αιμοσφαιρίων
• Αιμορραγία από τη μύτη ή τα ούλα, σχηματισμός μώλωπες (αιματώματα) μετά από μικροτραυματισμούς λόγω του μειωμένου αριθμού αιμοπεταλίων
• Πόνος στα οστά ή/και στις αρθρώσεις ως αποτέλεσμα της εξάπλωσης των λευχαιμικών κυττάρων στο μυελό των οστών
• Κοιλιακό άλγος ή ασυνήθιστο αίσθημα πίεσης ως αποτέλεσμα της διόγκωσης του σπλήνα ή του ήπατος
• Ζάλη, πονοκέφαλος ή παράλυση που προκαλείται από την εξασθένιση του κεντρικού νευρικού συστήματος

Εάν πρόκειται για χρόνια μυελογενή λευχαιμία, τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται παρά μόνο σε προχωρημένο στάδιο της νόσου. Τα πρώτα σημάδια μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα μη ειδικά ενοχλήματα:

• Οίδημα των λεμφαδένων
• Κοιλιακό άλγος που προκαλείται από τη διόγκωση του σπλήνα

Καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα συμπτώματα της οξείας και της χρόνιας λευχαιμίας γίνονται παρόμοια.

Πώς διαγιγνώσκεται η λευχαιμία

Για τη διάγνωση της λευχαιμίας, ο γενικός ιατρός θα παραγγείλει πρώτα μια γενική εξέταση αίματος. Εάν η γενική αίματος είναι μη φυσιολογική, ένας ειδικός εσωτερικής ιατρικής, για παράδειγμα, θα ζητήσει περαιτέρω εργαστηριακά αποτελέσματα που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του ήπατος ή των νεφρών. Σε ένα περαιτέρω βήμα, ο γιατρός μπορεί επίσης να διατάξει μια εξέταση του μυελού των οστών για να λάβει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη σύνθεση των κυττάρων που σχηματίζουν αίμα.

Πώς αντιμετωπίζεται η λευχαιμία

Η θεραπεία μιας νόσου λευχαιμίας προσαρμόζεται πάντα ατομικά στον ασθενή. Εκτός από τον τύπο της λευχαιμίας, σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης η πορεία της νόσου, η ηλικία του ασθενούς και η γενική κατάσταση της υγείας του. Η χημειοθεραπεία αποτελεί το σημαντικότερο είδος θεραπείας για την οξεία λευχαιμία, ενώ η χρόνια μυελοειδής λευχαιμία αντιμετωπίζεται συνήθως με ειδικά φάρμακα που ονομάζονται αναστολείς της κινάσης της τυροσίνης. Σε ορισμένους ασθενείς, ωστόσο, πραγματοποιείται επίσης θεραπεία με βλαστοκύτταρα, κατά την οποία καταστρέφεται σκόπιμα ο μυελός των οστών προκειμένου να αντικατασταθεί με υγιή βλαστοκύτταρα.