Τι είναι το λειομύωμα

Τα λειομυώματα είναι από τους πιο κοινούς καλοήθεις όγκους της μήτρας και προέρχονται από τα μυϊκά κύτταρα του μυομητρίου. Ένα λειομύωμα μπορεί να εμφανιστεί σποραδικά ως το λεγόμενο myoma uteri ή βλεννογόνο ως μυομάτωμα της μήτρας. Τα ιδιαίτερα μικρά λειομυώματα ονομάζονται μικρόβια μυώματος. Στο 40-50% όλων των περιπτώσεων, τα λειομυώματα εμφανίζονται σε γυναίκες που είναι μεγαλύτερες των 30 ετών. Βρίσκονται συχνότερα στο σώμα της μήτρας (σώμα της μήτρας) και σπανιότερα στον τράχηλο της μήτρας (χαμηλότερο σημείο της μήτρας). Σε λίγες περιπτώσεις, τα λειομυώματα σχηματίζονται επίσης στον πλατύ σύνδεσμο της μήτρας (ligamentum latum) ή στις σάλπιγγες. Επειδή τα λειομυώματα μπορούν να αναπτυχθούν σε σημαντικό μέγεθος, έως και 10 cm σε διάμετρο ή και περισσότερο, μπορούν να συμβάλουν σε παραμόρφωση και διεύρυνση της μήτρας.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι λειομυωμάτων

Τα λειομυώματα ταξινομούνται ανάλογα με τη θέση τους ως εξής:

• υποσκληρίδιο μυώμα: εντοπίζεται κάτω από τον ορογόνο, μπορεί να παράγει ινομυώματα που μοιάζουν με μίσχο και μπορεί να οδηγήσουν σε αιμορραγικό έμφραγμα.
• ενδοτοιχωματικό μυώμα: εντοπίζεται στο τοίχωμα της μήτρας,
• υποβλεννογόνιο μυώμα: αναπτύσσεται κάτω από τον βλεννογόνο της μήτρας, συχνά διεισδύει στην κοιλότητα της μήτρας και μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ανιούσες λοιμώξεις μπορεί επίσης να ευνοούνται από ένα υποβλεννογόνιο λειομύωμα.

Τα υποβλεννογόνια και ενδοτοιχωματικά ινομυώματα αφαιρούνται συνήθως μέσω κοιλιακής τομής ή λαπαροσκόπησης. Από την άλλη πλευρά, ένα υποβλεννογόνιο λειομύωμα αφαιρείται μέσω του κόλπου με υστεροσκόπηση.

Τι προκαλεί τα λειομυώματα

Τα λειομυώματα είναι ορμονοεξαρτώμενοι όγκοι και συνήθως αναπτύσσονται αργά. Αναπτύσσονται από λεία μυϊκά κύτταρα που βρίσκονται στα εσωτερικά όργανα, για παράδειγμα στη μήτρα, στα νεφρά ή στον γαστρεντερικό σωλήνα.

Είναι επικίνδυνα τα λειομυώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Λόγω των ορμονικών αλλαγών, τα λειομυώματα μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές. Για παράδειγμα, η ύπαρξη λειομυώματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα λειομυώματα μπορεί να προκαλέσουν λανθασμένη πρόσφυση του πλακούντα, οδηγώντας σε αυτόματη αποβολή. Αλλά αυξάνεται και ο κίνδυνος πρόωρου τοκετού ή ανωμαλιών θέσης του μωρού. Μελέτες δείχνουν ότι η μακροχρόνια χρήση αναστολέων ωορρηξίας μπορεί να μειώσει την πιθανότητα ανάπτυξης λειομυώματος.

Ποια συμπτώματα προκαλεί ένα λειομύωμα

Σε πολλές περιπτώσεις, ένα λειομύωμα δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα, εάν εμφανιστούν, είναι αιμορραγικές διαταραχές με τη μορφή εμμήνου ρύσεως που είναι πολύ βαριά και διαρκεί πολύ (μηνορραγία), αιμορραγία εκτός περιόδου (μετρορραγία) ή αυξημένη εμμηνορρυσιακή αιμορραγία με πολύ βαριά απώλεια αίματος (υπερμηνόρροια). Τα ακόλουθα συμπτώματα τείνουν να εμφανίζονται λιγότερο συχνά:

• έντονη ανάγκη για ούρηση,
• Πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής,
• Πόνος στην κάτω κοιλιακή χώρα,
• πρησμένη κοιλιά, ιδίως με μεγάλα λεκιθώματα,
• Δυσκοιλιότητα,
• Πόνος στην πλάτη και/ή στα πόδια,
• Πόνος στα νεφρά ή στα πλευρά

Πώς διαγιγνώσκεται ένα λειομύωμα

Αφού λάβει το ιατρικό ιστορικό , ο γυναικολόγος θα πραγματοποιήσει εξέταση ψηλάφησης. Αυτό γίνεται συνήθως μέσω του κόλπου, αλλά και μέσω του κοιλιακού τοιχώματος και του ορθού. Εάν υπάρχει ένα μεγαλύτερο λειομύωμα ή πολλά λειομυώματα, συνήθως μπορούν να ψηλαφηθούν. Εκτός από αυτή την ψηλάφηση, διενεργείται κολπική υπερηχογραφία (εξέταση με υπερήχους). Ένα μυώμα μπορεί να διακριθεί στην εικόνα υπερήχων από τους βραχίονες ηχούς, τη στρογγυλεμένη εμφάνιση και τα ομαλά όρια. Η υπερηχογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον ακριβή προσδιορισμό της θέσης και του μεγέθους του λειομυώματος.

Εάν το λειομύωμα πιέζει τον ουρητήρα, συνήθως εξετάζονται επίσης οι νεφροί και το ουροποιητικό σύστημα είτε με υπερηχογράφημα είτε με ακτινογραφία με σκιαγραφικό μέσο (πυελογράφημα). Εάν τα αποτελέσματα της εξέτασης είναι ασαφή, ο γυναικολόγος μπορεί να παραγγείλει μαγνητική τομογραφία    (MRT)  και, εάν είναι απαραίτητο, να γίνει επίσης εξέταση αίματος και μέτρηση των επιπέδων των ορμονών. Η τελευταία εξέταση γίνεται κυρίως εάν υπάρχει υποψία αναιμίας.

Πώς αντιμετωπίζεται ένα λειομύωμα

Ένα λειομύωμα μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά. Υπάρχουν οι ακόλουθες θεραπευτικές διαδικασίες, οι οποίες διαφέρουν μεταξύ τους ως εξής:

• Εγκλεισμός του μυώματος: Τα ινομυώματα αφαιρούνται από τη μήτρα χωρίς να την επηρεάζουν. Η επέμβαση εγκολεασμού του μυώματος χρησιμοποιείται ιδίως σε περιπτώσεις όπου υπάρχει επιθυμία απόκτησης παιδιών. Η χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται μέσω κοιλιακής τομής, λαπαροσκόπησης ή υστεροσκόπησης. Το ποια διαδικασία χρησιμοποιείται εξαρτάται από την ακριβή θέση και το μέγεθος του λειομυώματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το λειομύωμα μπορεί να σχηματιστεί εκ νέου μετά την εκτομή του μυώματος.
• Εμβολισμός μυώματος: διακόπτει την παροχή αίματος στο λειομύωμα προκειμένου να συρρικνωθεί με αυτόν τον τρόπο. Ο εμβολισμός του μυομυώματος μπορεί να γίνει εναλλακτικά της χειρουργικής επέμβασης για την αφαίρεση είτε του λειομυώματος (μυομεκτομή) είτε της μήτρας (υστερεκτομή).
• Υστερεκτομή: περιγράφει την πλήρη ή μερική αφαίρεση της μήτρας.

Επιπλέον, για ένα λειομύωμα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και φαρμακευτικές θεραπείες. Για παράδειγμα, μπορούν να χορηγηθούν ανάλογα GnRH για τον σκοπό αυτό. Πρόκειται για φάρμακα που μειώνουν τεχνητά το επίπεδο των οιστρογόνων προκειμένου να αναστείλουν την ανάπτυξη ενός λειομυώματος. Η τοποθέτηση ενός ορμονικού ενδομήτριου σπειράματος έχει επίσης τον ίδιο σκοπό.

Ποια είναι η πορεία της νόσου και η πρόγνωση για ένα λειομύωμα

Μόνο τα λειομυώματα που προκαλούν συμπτώματα χρειάζονται θεραπεία. Εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσουν χρόνιο πόνο στην κάτω κοιλιακή χώρα. Εάν η ασθενής δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει τον προγραμματισμό για παιδί, οι συντηρητικές μορφές θεραπείας θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα έναντι της αφαίρεσης της μήτρας (υστερεκτομή). Οι ασθενείς χωρίς συμπτώματα θα πρέπει να προσέρχονται τακτικά σε εξετάσεις. Ακόμη και τα καλοήθη λειομυώματα μπορεί να προκαλέσουν επιπλοκές όπως λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος ή λειτουργικές διαταραχές της ουροδόχου κύστης, του εντέρου ή των νεφρών. Ακόμη και μετά από επιτυχή θεραπεία, τα λειομυώματα μπορεί να σχηματιστούν ξανά.

Μπορεί ένα λειομύωμα να γίνει κακοήθης

Είναι αρκετά σπάνιο τα καλοήθη ινομυώματα να εκφυλίζονται. Αυτό συμβαίνει μόνο σε λιγότερο από το ένα τοις εκατό του συνόλου των περιπτώσεων και παρατηρείται σχεδόν αποκλειστικά σε γυναίκες στην εμμηνόπαυση ή μετά την εμμηνόπαυση.