Τι είναι το οστεοσάρκωμα

Το οστεοσάρκωμα είναι κακοήθης καρκίνος των οστών και προέρχεται από τα κύτταρα της βασικής ουσίας των οστών, της λεγόμενης οστικής μήτρας. Μαζί με το χονδροσάρκωμα ( ) και το σάρκωμα του Ewing, το οστεοσάρκωμα είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου των οστών και προσβάλλει περισσότερο από τον μέσο όρο τους νέους και τις νέες ενήλικες. Εάν ο όγκος διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο, η νόσος μπορεί συνήθως να αντιμετωπιστεί καλά.

Σε ποια στάδια χωρίζεται το οστεοσάρκωμα

Όπως και άλλες μορφές καρκίνου των οστών, το οστεοσάρκωμα χωρίζεται στα ακόλουθα στάδια σύμφωνα με το λεγόμενο σύστημα TNM όσον αφορά το μέγεθος του όγκου (Τ), την παρουσία λεμφαδενικών μεταστάσεων (Ν) και άλλων απομακρυσμένων μεταστάσεων (Μ):

• Μέγεθος όγκου (Τ): TX (πρωτοπαθής όγκος που δεν μπορεί να εκτιμηθεί), Τ0 (κανένα σημάδι πρωτοπαθούς όγκου), Τ1 (όγκος που δεν υπερβαίνει τα 8 cm), Τ2 (όγκος που υπερβαίνει τα 8 cm), Τ3 (μετάσταση)
• Λεμφαδενικές μεταστάσεις (N) (Nodi lymphatici): N1 (υπάρχουν μεταστάσεις στους περιφερειακούς λεμφαδένες), NX (οι περιφερειακοί λεμφαδένες δεν μπορούν να εκτιμηθούν)
• Απομακρυσμένες μεταστάσεις (Μ): Μ0 (δεν υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις), Μ1 (υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις), Μ1α (υπάρχουν πνευμονικές μεταστάσεις), Μ1β (υπάρχουν άλλες απομακρυσμένες μεταστάσεις), ΜΧ (δεν είναι δυνατή η εκτίμηση των απομακρυσμένων μεταστάσεων)

Επιπλέον, το οστεοσάρκωμα, όπως και άλλοι τύποι καρκίνου, ταξινομείται με τη λεγόμενη διαβάθμιση. Οι γιατροί χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο για να περιγράψουν τις ακόλουθες παθολογικές αλλαγές στα καρκινικά κύτταρα:

• G1: λιγότερο κακοήθη καρκινικά κύτταρα,
• G2: μέτρια κακοήθη καρκινικά κύτταρα,
• G3: κακοήθη καρκινικά κύτταρα,
• G4: πολύ κακοήθη καρκινικά κύτταρα,
• GX: η κακοήθεια του όγκου δεν μπορεί να εκτιμηθεί

Ποιες είναι οι αιτίες του οστεοσαρκώματος

Οι γιατροί δεν έχουν ακόμη καταφέρει να αποσαφηνίσουν τα ακριβή αίτια του οστεοσαρκώματος. Ωστόσο, υποθέτουν ότι γενετικοί παράγοντες, η ταχεία ανάπτυξη των οστών, ιδίως σε νεαρή ηλικία, καθώς και οι χρόνιες παθήσεις των οστών και η ακτινοθεραπεία λόγω προηγούμενου καρκίνου μπορούν να παίξουν ρόλο στη δημιουργία του.

Πώς εκδηλώνεται το οστεοσάρκωμα

Τα πρώτα σημάδια ενός οστεοσαρκώματος εκδηλώνονται συνήθως εκεί όπου βρίσκεται ο όγκος. Σε πολλές περιπτώσεις, ο όγκος ενός οστεοσαρκώματος μπορεί να πονάει και να διογκώνεται. Ο πόνος μπορεί να αυξάνεται σε ένταση, ιδίως όταν το οστό τεντώνεται. Το πρήξιμο μπορεί να αισθάνεται ζεστό και να προκαλεί ερυθρότητα ή γκριζωπό αποχρωματισμό.

Επιπλέον, μπορεί να υπάρχει περιορισμένη κινητικότητα, κάτι που συμβαίνει ιδίως όταν ο όγκος έχει αναπτυχθεί στις αρθρώσεις. Ένα τυπικό σημάδι του οστεοσαρκώματος είναι τα εύθραυστα οστά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στο οστεοσάρκωμα εκφυλίζονται τα κύτταρα που κανονικά θα σχημάτιζαν το οστό. Η ανεξέλεγκτη ανάπτυξή τους οδηγεί σε ασταθή οστικό ιστό που ονομάζεται οστεοειδές. Σε μεταγενέστερο στάδιο του καρκίνου, όταν το οστεοσάρκωμα έχει ήδη δώσει μεταστάσεις, μπορεί επίσης να εμφανιστούν πιο μη ειδικά συμπτώματα όπως πυρετός, ανεπιθύμητη απώλεια βάρους, κόπωση ή/και κακή απόδοση.

Πώς διαγιγνώσκεται το οστεοσάρκωμα

Λόγω των μάλλον μη ειδικών συμπτωμάτων του, ο καρκίνος των οστών τείνει να διαγιγνώσκεται αργά. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν έχει ήδη κάνει μετάσταση, δηλαδή το οστεοσάρκωμα έχει ήδη εξαπλωθεί μέσω των αιμοφόρων και λεμφικών οδών του σώματος.

Για τη διάγνωση χρησιμοποιούνται οι συνήθεις απεικονιστικές μέθοδοι. Αυτές περιλαμβάνουν ακτίνες Χ, αξονική τομογραφία (CT), μαγνητική τομογραφία (MRI), σπινθηρογράφημα οστών ή τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET). Ωστόσο, για να τεθεί οριστική διάγνωση πραγματοποιείται επίσης δείγμα ιστού (βιοψία) και εξέταση αίματος. Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι καρκινικοί δείκτες στο αίμα που να υποδεικνύουν αποκλειστικά το οστεοσάρκωμα, ορισμένες ανωμαλίες στο αίμα μπορούν να δώσουν στους γιατρούς ενδείξεις για το οστεοσάρκωμα. Αυτές περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τα αυξημένα ένζυμα της αλκαλικής φωσφατάσης και της γαλακτικής αφυδρογονάσης (LDH) στον ορό του αίματος. Καθώς οι τιμές αυτές θα πρέπει κανονικά να μειώνονται κατά τη διάρκεια της επιτυχούς χημειοθεραπείας, χρησιμεύουν επίσης για την παρακολούθηση της επιτυχίας της θεραπείας.

Πώς αντιμετωπίζεται το οστεοσάρκωμα

Η θεραπεία ενός οστεοσαρκώματος εξαρτάται από το μέγεθος του όγκου, τη θέση του και το στάδιο του καρκίνου. Αλλά και η γενική κατάσταση της υγείας καθορίζει τη θεραπεία. Η θεραπεία για το οστεοσάρκωμα προσαρμόζεται πάντα στον κάθε ασθενή και συνήθως αποτελείται από χημειοθεραπεία ή/και ακτινοθεραπεία ή/και χειρουργική επέμβαση.

Κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας, ο ασθενής λαμβάνει ειδικά φάρμακα που αναστέλλουν τη διαίρεση και την ανάπτυξη των ταχέως αναπτυσσόμενων κυττάρων, προκειμένου να αποτραπεί η εξάπλωση του καρκίνου. Η χημειοθεραπεία χορηγείται συχνά πριν από τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου (νεοεπικουρική χημειοθεραπεία) προκειμένου να συρρικνωθεί ο όγκος.

Η χειρουργική επέμβαση πρέπει να αφαιρεί όσο το δυνατόν περισσότερο επιβλαβή ιστό και όσο το δυνατόν λιγότερο υγιή ιστό. Είναι σημαντικό, αν είναι δυνατόν, να μην μείνουν πίσω καρκινικά κύτταρα. Ανάλογα με τη σοβαρότητα του όγκου, μπορεί να χρειαστεί ακρωτηριασμός. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί, για παράδειγμα, εάν υπάρχουν πολύ μεγάλοι όγκοι οστών στο χέρι ή στο πόδι. Σε αυτή την περίπτωση, οι γιατροί θα επιδιώξουν τη λεγόμενη επέμβαση διατήρησης των άκρων. Αυτό σημαίνει ότι ο αφαιρούμενος οστικός ιστός αντικαθίσταται είτε με τεχνητό υποκατάστατο είτε με άλλο οστό.

Ακτινοθεραπεία χορηγείται εάν ο όγκος είναι δύσκολο να προσεγγιστεί χειρουργικά, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με έναν όγκο στη σπονδυλική στήλη ή στα οστά του κρανίου ή του προσώπου. Ωστόσο, ακτινοθεραπεία μπορεί επίσης να χορηγηθεί εάν ο όγκος δεν έχει ανταποκριθεί καλά σε προηγούμενη χημειοθεραπεία.

Ποια είναι η πρόγνωση για το οστεοσάρκωμα

Όπως συμβαίνει με κάθε μορφή καρκίνου των οστών, εάν η νόσος παραμείνει χωρίς θεραπεία, θα αποβεί μοιραία μέσα σε λίγα χρόνια. Αλλά ακόμη και με τη θεραπεία, ο ασθενής δεν θεωρείται θεραπευμένος με την πραγματική έννοια του όρου. Ωστόσο, μετά από επιτυχή θεραπεία, ο ασθενής έχει καλές πιθανότητες να παραμείνει ελεύθερος όγκου για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η σωστή θεραπεία μπορεί επομένως να απωθήσει τον όγκο προς τα πίσω, αν και ο ασθενής πρέπει να αναμένει υποτροπές ή όψιμες επιπτώσεις ανά πάσα στιγμή. Ωστόσο, εάν το οστεοσάρκωμα έχει ήδη κάνει μεταστάσεις, η πρόγνωση του ασθενούς επιδεινώνεται ανάλογα.