Τι είναι το πρωκτικό καρκίνωμα

Το πρωκτικό καρκίνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος του πρωκτικού σωλήνα. Πρόκειται για το εξωτερικό άκρο του παχέος εντέρου, το οποίο εκτείνεται από το δέρμα του πρωκτικού άκρου έως το ορθό. Τα λεγόμενα βασεοειδή καρκινώματα βρίσκονται συχνά πάνω από το εσωτερικό όριο του πρωκτικού σωλήνα. Τα λεγόμενα πλακώδη καρκινώματα μπορούν να αναπτυχθούν στον ίδιο τον πρωκτικό σωλήνα και στους όγκους του πρωκτικού περιθωρίου, οι οποίοι συχνά εμφανίζονται επίσης ως πλακώδη καρκινώματα ή πολύ σπανιότερα ως αδενοκαρκινώματα. Οι όγκοι του πρωκτικού περιθωρίου εντοπίζονται στο όριο του εξωτερικού δέρματος. Περίπου τα δύο τρίτα όλων των καρκινωμάτων του πρωκτού είναι καρκινώματα πλακωδών κυττάρων.

Σε σύγκριση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, για παράδειγμα, το πρωκτικό καρκίνωμα είναι σχετικά σπάνιο. Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από καρκίνωμα του πρωκτού από ό,τι οι γυναίκες. Ενώ οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να αναπτύξουν καρκίνωμα του πρωκτικού σωλήνα. Ορισμένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και χρόνιες λοιμώξεις μπορούν να ευνοήσουν την ανάπτυξη πρωκτικού καρκινώματος. Συχνά, το καρκίνωμα του πρωκτού μπορεί να γίνει αντιληπτό από εναποθέσεις αίματος στα κόπρανα, πόνο κατά τις κενώσεις και/ή κνησμό στην περιοχή του πρωκτού. Ωστόσο, αυτά τα μάλλον μη ειδικά συμπτώματα μπορεί επίσης να υποδηλώνουν αιμορροΐδες.

Ποιοι παράγοντες κινδύνου συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκινώματος του πρωκτού

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να ενοχοποιηθούν για την ανάπτυξη καρκινώματος του πρωκτού. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:

• μόλυνση με ιούς των ανθρώπινων θηλωμάτων: συμβάλλουν στην ανάπτυξη πρωκτικού καρκινώματος στο 80 έως 85 % όλων των περιπτώσεων.
• Ιοί DNA: Οι τύποι HPV 16, 18, 31 και 33 ("υψηλού κινδύνου") σχετίζονται με καρκίνους του πρωκτού, του τραχήλου της μήτρας και του αιδοίου, γι' αυτό και ενέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο να αναπτυχθεί και πρωκτικό καρκίνωμα. Μεταδίδονται σεξουαλικά.
• Ιοί DNA "χαμηλού κινδύνου": είναι υπεύθυνοι για τον σχηματισμό καλοήθων δερματικών όγκων, για παράδειγμα κονδυλωμάτων στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Ωστόσο, μπορούν επίσης να είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη καρκινωμάτων πλακωδών κυττάρων μέσω ενδιάμεσων σταδίων.
• αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα: επιταχύνει την ανάπτυξη του καρκίνου, καθώς οι όγκοι μπορούν να αποκρουστούν μόνο σε περιορισμένο βαθμό- οι ασθενείς με HIV ή οι μεταμοσχευμένοι ιδίως έχουν επομένως αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκινώματος του πρωκτού.
• πρωκτική επαφή χωρίς προφυλάξεις
• Κάπνισμα

Πώς μπορεί να προληφθεί η ανάπτυξη πρωκτικού καρκινώματος

Δεδομένου ότι η ανάπτυξη πρωκτικού καρκινώματος είναι πολύ πιθανό να συνδέεται με τους ιούς των ανθρώπινων θηλωμάτων, μπορείτε να προστατευτείτε από αυτούς χρησιμοποιώντας προφυλακτικά. Επιπλέον, η μόλυνση με τους καρκινογόνους ιούς HPV μπορεί να προληφθεί με εμβολιασμούς. Εάν παρατηρήσετε αίμα στα κόπρανά σας, κνησμό ή/και κάψιμο στην περιοχή του πρωκτού, αυτά μπορεί να είναι τα πρώτα σημάδια πρωκτικού καρκινώματος, τα οποία πρέπει να διευκρινιστούν άμεσα. Όπως συμβαίνει και με άλλους καρκίνους, όσο νωρίτερα διαγνωστεί ένα πρωκτικό καρκίνωμα, τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες θεραπείας του. Στη Γερμανία, επομένως, προσφέρεται στους ασθενείς μια ψηφιακή εξέταση του πρωκτού και μια εξέταση για κρυμμένο αίμα στα κόπρανα (απόκρυφο αίμα στα κόπρανα) στο πλαίσιο μιας εξέτασης έγκαιρης διάγνωσης.

Ποια συμπτώματα μπορεί να υποδηλώνουν καρκίνωμα του πρωκτού

Ένα πρωκτικό καρκίνωμα μπορεί να γίνει αντιληπτό από μάλλον μη ειδικά συμπτώματα. Ειδικά στα αρχικά στάδια, μπορεί να εμφανιστούν τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Εναποθέσεις αίματος στα κόπρανα
• Δυσκοιλιότητα- ανωμαλίες στα κόπρανα
• Δυσκολία στον έλεγχο των κινήσεων του εντέρου
• Πόνος κατά τις κινήσεις του εντέρου
• κόπρανα με περίεργο σχήμα, όπως εσοχές
• Κνησμός στην περιοχή του πρωκτού
• Αίσθηση ξένου σώματος
• διευρυμένοι βουβωνικοί λεμφαδένες
• γενική κόπωση, ανεπιθύμητη απώλεια βάρους, νυχτερινές εφιδρώσεις

Ένα πρωκτικό καρκίνωμα μπορεί να συνοδεύεται από άλλες χρόνιες λοιμώξεις της πρωκτικής περιοχής, όπως αιμορροΐδες, σχισμές, συρίγγια, έρπητα, κονδύλωμα ή/και ψωρίαση. Οι ασθένειες αυτές πρέπει οπωσδήποτε να διευκρινιστούν από γιατρό.

Πώς γίνεται η διάγνωση του πρωκτικού καρκινώματος

Κατά τη διάρκεια μιας πρωκτολογικής εξέτασης, τα τυπικά αρχικά συμπτώματα ενός πρωκτικού καρκινώματος θα πρέπει να διευκρινιστούν διεξοδικά. Αρχικά, ο γιατρός θα ψηλαφήσει τον πρωκτό και τους λεμφαδένες στη βουβωνική χώρα για πιθανή διόγκωση. Στη συνέχεια θα εξεταστεί η λειτουργία του σφιγκτήρα μυός και των γειτονικών δομών. Εάν υπάρχουν ανωμαλίες, ο γιατρός θα πραγματοποιήσει ορθοσκόπηση για τη λήψη δείγματος ιστού (βιοψία).

Μόλις η βιοψία επιβεβαιώσει τη διάγνωση του πρωκτικού καρκινώματος, πρέπει να καθοριστεί το στάδιο του καρκίνου (σταδιοποίηση). Μια πλήρης κολονοσκόπηση μπορεί να αποκλείσει δευτερογενείς όγκους, πολύποδες ή φλεγμονές. Η υπερηχογραφία της κοιλιάς μπορεί επίσης να αποκλείσει ή να επιβεβαιώσει τη δημιουργία μεταστάσεων στο ήπαρ και παρέχει πληροφορίες σχετικά με το αν υπάρχει απόφραξη των ούρων στα νεφρά. Εκτός από αυτές τις δύο εξεταστικές διαδικασίες, λαμβάνεται ακτινογραφία θώρακος για την αξιολόγηση της κατάστασης των πνευμόνων και της καρδιάς. Τα επιμέρους στάδια του καρκίνου που μπορούν να φανούν μετά από αυτές τις εξετάσεις διακρίνονται ως εξής:

• Τ1: Υπάρχει πρωτοπαθής όγκος με επέκταση όχι μεγαλύτερη από 2 εκατοστά.
• Τ2: Υπάρχει ένας πρωτοπαθής όγκος που έχει πάρει έκταση από 2 έως το πολύ 5 εκατοστά.
• Τ3: Υπάρχει πρωτοπαθής όγκος με επέκταση μεγαλύτερη από 5 cm.
• Τ4: Ο όγκος έχει ήδη κάνει μετάσταση σε γειτονικά όργανα, όπως ο κόλπος, η ουρήθρα ή η ουροδόχος κύστη. Δεν υπάρχει διήθηση του σφιγκτήρα.
• Ν0: Δεν υπάρχουν μεταστάσεις σε περιφερειακούς λεμφαδένες.
• Ν1: Ο όγκος έχει κάνει μετάσταση στους περιπρωκτικούς λεμφαδένες.
• Ν2: Ο όγκος έχει κάνει μετάσταση στους πυελικούς λεμφαδένες και/ή μονομερώς στους βουβωνικούς λεμφαδένες.
• Ν3: Ο όγκος έχει δώσει μετάσταση περιπρωκτικά και βουβωνικά (βουβωνική χώρα) ή/και έχει εξαπλωθεί ακόμη και αμφοτερόπλευρα στους πυελικούς λεμφαδένες ή/και αμφοτερόπλευρα στους βουβωνικούς λεμφαδένες.

Πώς αντιμετωπίζεται το πρωκτικό καρκίνωμα

Το πρωκτικό οριακό καρκίνωμα αφαιρείται χειρουργικά αφού έχει αποκλειστεί ότι ο όγκος έχει ήδη εξαπλωθεί σε γειτονικές δομές. Εάν, από την άλλη πλευρά, ο καρκίνος του πρωκτού έχει ήδη κάνει μετάσταση, πραγματοποιείται συνδυασμένη ραδιοχημειοθεραπεία. Η ραδιοχημειοθεραπεία έχει το πλεονέκτημα ότι σε περισσότερο από το 70% των περιπτώσεων, ο ασθενής δεν χρειάζεται να τοποθετήσει τεχνητό πρωκτό κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Εάν υπάρχουν ακόμη υπολείμματα του όγκου μετά τη ραδιοχημειοθεραπεία, το ορθό πρέπει να αφαιρεθεί πλήρως και να δημιουργηθεί τεχνητός πρωκτός.

Το πλακώδες καρκίνωμα του πρωκτικού σωλήνα αντιμετωπίζεται με ραδιοχημειοθεραπεία ως πρότυπο. Εάν ο όγκος σχηματιστεί εκ νέου, χρησιμοποιούνται συνήθως ριζικές χειρουργικές διαδικασίες (εκτομή του ορθού). Εάν, από την άλλη πλευρά, το καρκίνωμα του πρωκτού έχει ήδη κάνει μετάσταση στους λεμφαδένες ή στην περιοχή της πυέλου, η ραδιοχημειοθεραπεία αποτελεί και σε αυτή την περίπτωση μέρος της τυπικής θεραπείας. Εάν, από την άλλη πλευρά, ο όγκος δεν είναι πλέον θεραπεύσιμος, χρησιμοποιούνται τα λεγόμενα παρηγορητικά μέτρα για την ανακούφιση του πόνου του ασθενούς, για παράδειγμα.

Ποια είναι η πρόγνωση για το καρκίνωμα του πρωκτού

Κατά κανόνα, οι πιθανότητες ίασης ενός όγκου του πρωκτικού άκρου είναι καλύτερες από εκείνες ενός τυπικού πρωκτικού καρκινώματος. Εάν ένα καρκίνωμα του πρωκτικού άκρου μπορεί να αφαιρεθεί πλήρως με χειρουργική επέμβαση, ο ασθενής θεραπεύεται πλήρως σε ποσοστό άνω του 90 % όλων των περιπτώσεων. Γενικά, το ποσοστό 5ετούς επιβίωσης ενός πρωκτικού καρκινώματος κυμαίνεται μεταξύ 70 και 90 τοις εκατό.