Τι είναι το σύνδρομο όγκου χαμάρτωμα PTEN

Το σύνδρομο όγκου PTEN hamartoma περιλαμβάνει διάφορες ασθένειες που βασίζονται σε μεταλλάξεις με το γονίδιο PTEN. Τα νοσήματα αυτά είναι αφενός το σύνδρομο Cowden (CS) και αφετέρου το σύνδρομο Bannayan-Riley-Ruvalcaba (BBRS). Συνήθως περιλαμβάνονται επίσης το σύνδρομο Proteus(PS) και το σύνδρομο Proteus-like που σχετίζεται με το PTEN . Το σύνδρομο PTEN hamartoma tumour syndrome χαρακτηρίζεται από γαστρεντερική πολυποδίαση, μακροκεφαλία, νοητική υστέρηση/διαταραχή του φάσματος του αυτισμού και αγγειακές δυσπλασίες. Υπάρχει επίσης ευαισθησία σε μια ποικιλία κακοήθων καρκινωμάτων, όπως καρκινώματα ενδομητρίου, καρκινώματα μαστού, καρκινώματα παχέος εντέρου, μελανώματα, καρκινώματα θυρεοειδούς και νεφροκυτταρικά καρκινώματα.

Πώς αναπτύσσεται το σύνδρομο όγκου PTEN hamartoma

Το σύνδρομο PTEN hamartoma tumour syndrome προκαλείται από γενετικές αλλαγές, δηλαδή μεταλλάξεις του γονιδίου PTEN. Το γονίδιο κωδικοποιεί την πρωτεΐνη PTEN. Αυτή η συμμετέχει στη μετάδοση σημάτων μεταξύ των κυττάρων του σώματος. Σε ορισμένα κύτταρα, η ενεργοποίηση της πρωτεΐνης PTEN προκαλεί ειδικά τον κυτταρικό θάνατο και έτσι ελέγχει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων στο σώμα. Ως εκ τούτου, η πρωτεΐνη PTEN είναι ένας από τους κατασταλτικούς παράγοντες των όγκων . Ωστόσο, εάν το γονίδιο PTEN υπάρχει σε τροποποιημένη μορφή , η πρωτεΐνη PTEN δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει σωστά ως ογκοκατασταλτικός παράγοντας . Για το λόγο αυτό, παρατηρείται πλέον ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός κυττάρων, που οδηγεί στην ανάπτυξη όγκων και πολλών άλλων ασθενειών. Το σύνδρομο όγκου PTEN hamartoma μπορεί βεβαίως να μεταβιβαστεί από τους γονείς στα παιδιά τους. Ο τρόπος κληρονομικότητας είναι αυτοσωμικός επικρατών. Είναι επίσης πιθανό να εμφανιστεί μια γενετική αλλαγή στο γονίδιο PTEN ως νέα μετάλλαξη ή αυθόρμητη μετάλλαξη. Αυτό ονομάζεται τότε de novo μετάλλαξη.

Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου όγκου χαμάρτωμα PTEN

Το σύνδρομο PTEN hamartoma tumour syndrome εμφανίζεται σε περίπου 1:200.000 περιπτώσεις και είναι μια πολύ σύνθετη πολυσυστημική νόσος. Στην φυσιολογική περίπτωση, οι ασθενείς εμφανίζουν μόνο μερικά από τα συμπτώματα που είναι δυνατόν να εμφανιστούν. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το αντικατοπτρίζει επίσης τη μεγάλη ποικιλομορφία των υποτύπων του συνδρόμου όγκου χαμάρτωμα PTEN .

Πώς διαγιγνώσκεται το σύνδρομο όγκου χαμαρτώματος ΡΤΕΝ

Η διάγνωση του συνδρόμου PTEN hamartoma tumor syndrome γίνεται στο μέσω της ανίχνευσης μιας ετερόζυγης γεννητικής μετάλλαξης του γονιδίου PTEN. Αυτή η μετάλλαξη γεννητικής γραμμής επιβεβαιώνεται με τη βοήθεια ανάλυσης αλληλουχίας ή ανάλυσης διπλασιασμού . Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη η χρήση εξετάσεων panel στις οποίες καταγράφονται πολλά γονίδια.

Το National Comprehensive Cancer Network δίνει τα ακόλουθα διαγνωστικά κριτήρια για την παρουσία του συνδρόμου Cowden:

• Όγκοι Lhermitte-Duclos,
• Βλεννοδερματικές αλλοιώσεις,
• Τριχιλεμώματα προσώπου (καλοήθεις όγκοι των θηκών των ριζών των τριχών),
• Κεράτωση της ακρολοφίας,
• Θηλωματώδεις αλλοιώσεις,
• Βλεννογονικές αλλοιώσεις.

 
Κύρια κριτήρια για τη διάγνωση του συνδρόμου Cowden

• Καρκίνωμα του μαστού,
• Επιθηλιακό καρκίνωμα του θυρεοειδούς,
• Διευρυμένη περίμετρος κεφαλής, μεγαλύτερη από την 97η εκατοστιαία θέση,
• Καρκίνωμα του ενδομητρίου.

 
Δευτερεύοντα κριτήρια για τη διάγνωση του συνδρόμου Cowden

• Βλάβες του θυρεοειδούς, όπως πολυοζώδης βρογχοκήλη, αδένωμα,
• Νοητική καθυστέρηση με δείκτη νοημοσύνης ίσο ή μικρότερο από 75,
• Χαμαρωματοειδείς εντερικοί πολύποδες,
• Ινοκυστική μαστοπάθεια,
• Λιπώματα,
• Ινομυώματα,
• Ουρογεννητικοί όγκοι, ιδίως νεφροκυτταρικό καρκίνωμα,
• Ουρογεννητικές δυσπλασίες,
• Ινομυώματα της μήτρας.

Πώς διαγιγνώσκεται το σύνδρομο Bannayan-Riley-Ruvalcaba

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ακόμη ενιαία κριτήρια για τη διάγνωση του συνδρόμου Bannayan-Riley-Ruvalcaba. Ωστόσο, τα ακόλουθα ευρήματα δημιουργούν υποψίες για την παρουσία συνδρόμου Bannayan-Riley-Ruvalcaba:

• Μακροκεφαλία.
• Χαμαρωματοειδής εντερική πολυποδίαση,
• Λιπώματα,
• Μελαγχρωματικές κηλίδες στη βάλανο του πέους.

Πώς αντιμετωπίζεται το σύνδρομο όγκου χαμαρτώματος PTEN

Στο πλαίσιο ενός συνδρόμου PTEN hamartoma tumor syndrome που παρουσιάζει καλοήθη ή κακοήθη όγκο, η θεραπεία δεν διαφέρει από την αντίστοιχη θεραπεία ενός σποραδικά εμφανιζόμενου όγκου.

Δεδομένου ότι στο σύνδρομο Cowden υπάρχει συχνά εκδήλωση στο δέρμα και στους βλεννογόνους που δεν είναι απειλητικές για τη ζωή, συνιστάται η ακόλουθη θεραπεία :

• εάν υπάρχει ασυµπτωµατική εκδήλωση, αρκεί η παρατήρηση σε τακτά χρονικά διαστήµατα,
• εάν υπάρχει υποψία κακοήθους όγκου, θα πρέπει να αφαιρείται αμέσως,
• εάν υπάρχει συμπτωματική εκδήλωση στο , θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τοπικά δρώντα φάρμακα , θεραπεία με λέιζερ ή χειρουργική επέμβαση .

Ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν για την έγκαιρη ανίχνευση του συνδρόμου όγκου χαμάρτωμα PTEN

Για παιδιά και εφήβους κάτω των 18 ετών

• ετήσια εξέταση από τη στιγμή της διάγνωσης,
• από το 8ο έτος της ηλικίας, ένα ετήσιο υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αδένα- εάν η εξέταση βάσης δεν είναι αξιοσημείωτη, το διάστημα μπορεί να μεταβληθεί σε κάθε 2 έτη ,
• Διαφορετικά, δεν συνιστώνται ειδικές εξετάσεις για έγκαιρη ανίχνευση στην παιδική ηλικία, με τους γιατρούς να αποφασίζουν σύμφωνα με την κλινική διακριτική ευχέρεια.

 
Για τους ενήλικες:

• ετήσιο υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αδένα από την ηλικία της ενηλικίωσης,
• ετήσια εξέταση του δέρματος από την ηλικία των 30 ετών,
• Κολονοσκόπηση από την ηλικία των 35-40 ετών. Εδώ, η συχνότητα εξαρτάται τη δομή των ιστών και τον αριθμό των πολυπόδων που εντοπίζονται,
• υπερηχογράφημα των νεφρών από την ηλικία των 40 ετών.

 
Για τις γυναίκες, επιπλέον από την ηλικία των 30 ετών:

• μηνιαία αυτοεξέταση των μαστών
• ετήσιος έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού,
• ετήσια μαγνητική τομογραφία του μαστού,
• από την ηλικία των 40 ετών, μαστογραφία,
• Προληπτική μαστεκτομή εάν υπάρχει παθογόνος παραλλαγή βλαστικής γραμμής BRCA1/BRCA2.

Ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν για την έγκαιρη ανίχνευση του συνδρόμου Cowden

Από τη στιγμή της διάγνωσης

• ετήσια φυσική εξέταση, κυρίως του δέρματος,
• ετήσιο υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αδένα.

 
Από την ηλικία των 18 ετών, τα ακόλουθα ισχύουν και για τις γυναίκες ασθενείς:

• μια μηνιαία αυτοψία του μαστού,
• από την ηλικία των 25 ετών, ετήσια εξέταση του μαστού από γυναικολόγο.

 
Από την ηλικία των 30 ετών ισχύει επιπλέον για τις γυναίκες ασθενείς:

• μια ετήσια εξέταση μαγνητικής τομογραφίας του μαστού και μια ετήσια μαστογραφία,
• όσον αφορά τον καρκίνο του ενδομητρίου, ετήσια εξέταση από γυναικολόγο.

 
Από την ηλικία των 35 έως 40 ετών ισχύουν επίσης για όλους τους ασθενείς τα εξής

• κολονοσκόπηση τουλάχιστον κάθε 10 χρόνια,
• υπερηχογραφική εξέταση ή μαγνητική τομογραφία των νεφρών κάθε δύο χρόνια.

Ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν για την έγκαιρη ανίχνευση του συνδρόμου Bannayan-Riley-Ruvalcaba

Προς το παρόν δεν υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες για το σύνδρομο Bannayan-Riley-Ruvalcaba, , όσον αφορά την έγκαιρη ανίχνευση, οπότε συνιστάται να ακολουθείτε το ίδιο καθεστώς όπως και για το σύνδρομο Cowden. Ωστόσο, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στους πολύποδες στο γαστρεντερικό σωλήνα .