Wat is een hypofysetumor?

Een hypofysetumor is een tumor in de hypofyse. In de meeste gevallen treffen ze de voorste kwab van de hypofyse en hebben ze een goedaardige vorm. Toch moeten ze in de meeste gevallen worden verwijderd omdat de ruimte in de hersenen nogal beperkt is en er enorme functiebeperkingen in het omringende weefsel kunnen optreden. Tot nu toe is de precieze oorzaak voor het ontstaan van de tumor nog geheel onduidelijk. Een groot deel van de hypofysetumoren komt voor in verband met een erfelijke ziekte, het MEN-1 syndroom. Voornamelijk volwassenen en vrij zelden kinderen worden getroffen.

Hoe vaak komt een hypofysetumor voor?

Dit type tumor komt niet in grote aantallen voor, slechts ongeveer 1-4 mensen op de 100.000 in Duitsland worden getroffen. De gemiddelde leeftijd bij diagnose ligt tussen de 30 en 45 jaar.

Wat zijn de symptomen van een hypofysetumor?

De hypofysetumor kan verschillende symptomen veroorzaken. Dit hangt af van waar de tumor precies zit, hoe groot hij is en of hij al dan niet hormonen produceert. Een hypofysetumor verstoort de hormoonhuishouding enorm als hij hormonen produceert. Welke en of een tumor überhaupt hormonen produceert, hangt af van uit welke cellen hij is ontstaan. Hypofysetumoren kunnen echter algemene symptomen veroorzaken omdat ze het weefsel in de directe omgeving verdringen en de functionaliteit ervan beperken. Zo is er een tekort aan bepaalde hormonen omdat de normale productie van de hormonen is verstoord. In de meeste gevallen dalen de hormonen geleidelijk en treden de volgende symptomen op:

• Zich zwak voelen,
• Zich ziek voelen,
• Problemen met de bloedsomloop,
• Verstoringen van het libido en de seksuele functies.

 
Verder kunnen visuele stoornissen en gezichtsvelduitval optreden omdat de hypofysetumor drukt op de oogzenuw, die direct naast de hypofyse loopt. Net als elke andere tumor in het hoofd kan hij symptomen veroorzaken als epileptische aanvallen en hoofdpijn .

Hoe wordt de diagnose hypofysetumor gesteld?

Eerst zal de arts vragen naar de klachten, de symptomen en de onderliggende ziekten. De arts zal ook vragen naar je huidige medicatieregime, wat belangrijk en nuttig is voor . Daarna volgt een lichamelijk onderzoek. Met behulp van radiologisch onderzoek zoals MRI of CT kan de hypofyse en de benige structuur eromheen zichtbaar worden gemaakt. Bepaalde visuele onderzoeken kunnen uitwijzen of er gezichtsstoornissen zijn. Met bloedonderzoek worden de hormoonconcentraties in het bloed bepaald. De functie van de voorste hypofyse wordt getest met overeenkomstige functietests. Daartoe krijgt de patiënt bepaalde hormonen toegediend en wordt vervolgens gemeten of en hoe het lichaam daarop reageert.

Hoe wordt een hypofysetumor behandeld?

Afhankelijk van de grootte van de tumor wordt de keuze van de therapie bepaald. Het allerbeste is natuurlijk als de tumor en zijn weefsel geheel en al verwijderd kunnen worden. In de meeste gevallen kan de stofwisseling weer normaal worden en verdwijnen de symptomen. Voor de meeste van de beschreven symptomen en klachten zijn medicijnen beschikbaar . Deze worden vooral gebruikt wanneer een tumor niet volledig verwijderd kan worden . Maar ook bestraling wordt in dergelijke gevallen overwogen .

Chirurgische verwijdering is mogelijk bij tumorgroottes tot 1 cm via de transsphenoïdale benadering, d.w.z. via de neus . Als de tumor groter is dan 1 cm, wordt meestal gekozen voor de transcraniële benadering, d.w.z. via de schedelkap.

Als de patiënt een operatie weigert of de tumor al zo ver is gegroeid dat een poging om hem operatief te verwijderen het aangrenzende hersenweefsel zou kunnen beschadigen, is radiotherapie een optie. Deze behandelmethode wordt echter ook gebruikt als een operatie niet het gewenste succes heeft. Bij radiotherapie moet men bedenken dat de hormoonhuishouding zich veel langzamer herstelt en neutraliseert dan na het verwijderen van de tumor. Maar op den duur zal de hormoonhuishouding zich weer nivelleren. In de regel blijven patiënten na verwijdering van de hypofysetumor ongeveer 6 dagen in het ziekenhuis, terwijl strikte bedrust niet verplicht is.

Wat is de prognose voor een hypofysetumor?

Zolang een hypofysetumor geen klachten of symptomen veroorzaakt, is behandeling niet absoluut noodzakelijk. Artsen kijken dan graag met bepaalde tussenpozen met behulp van een beeldvormende onderzoeksmethode of de tumor blijft groeien of dat behandeling nodig is. Verschillende artsen, waaronder specialisten in hormoonstoornissen, bespreken en vinden de juiste therapie. Een hypofysetumor kan worden geopereerd, behandeld met medicijnen en bestraald. Als een hypofysetumor vroeg wordt ontdekt en behandeld, vooral als het een goedaardige vorm is, is de prognose meestal uitstekend. Als hij onbehandeld blijft, kunnen de onopgemerkte hormonale verstoringen die de tumor veroorzaakt soms tot de dood leiden.

Hoe wordt een hypofysetumor gevolgd?

De mogelijkheid dat de tumor terugkomt is nooit helemaal uit te sluiten, daarom is het raadzaam om met tussenpozen van een jaar vervolgonderzoeken te doen door middel van MRT. Het beste is om deze beelden te laten maken in dezelfde kliniek waar de eerste beeldvormende onderzoeken plaatsvonden. Omdat steeds dezelfde apparatuur wordt gebruikt, kunnen de beelden voor en na de operatie perfect worden vergeleken en kan een eventueel recidief of nieuwe groei van de tumor onmiddellijk worden herkend. Om de zes maanden moet de patiënt naar de endocrinoloog, die dan de hormoonspiegels onderzoekt en zo nodig de juiste hormoonvervangende therapie kiest. De huisarts neemt dan de verdere zorg voor de patiënt over . Als de patiënt last blijft houden of terugkerende gezichtsvelduitval of visusstoornissen heeft, wordt een bezoek aan de oogarts geadviseerd. Als de patiënt een kinderwens heeft, wordt na verwijdering van de tumor ook een bezoek aan de gynaecoloog aanbevolen. De gynaecoloog zal dan de hormoonhuishouding nader bekijken.