Co to jest białaczka?

Białaczka, czyli tak zwany rak krwi, to ogólna nazwa różnych chorób komórek krwi i jest to raczej rzadki nowotwór w porównaniu z rakiem piersi, jelita grubego czy płuc. W białaczce komórki krwi w szpiku kostnym zmieniają się i mnożą w sposób niekontrolowany, wypierając zdrowe komórki krwi. Różne formy białaczki rozróżnia się w zależności od przebiegu choroby i liczby zaatakowanych komórek krwi. Z reguły białaczka dotyka osoby dorosłe. Jednak choroba ta może wystąpić również u dzieci.

Jak rozwija się białaczka?

Krew powstaje w szpiku kostnym. Z powodu błędu w informacji genetycznej może się zdarzyć, że komórka krwi nie dojrzeje prawidłowo i nie będzie w stanie funkcjonować. W ten sposób powstają tzw. blasty, które mogą również wypierać zdrowe komórki krwi poprzez niekontrolowany wzrost. Lekarze rozróżniają białaczkę limfatyczną i szpikową:

• Białaczki limfatyczne: Białe krwinki (limfocyty) ulegają degeneracji w fazie rozwoju.
• Białaczki szpikowe: Komórki mieloidalne są zniekształcone. Obejmują one czerwone krwinki, płytki krwi oraz, oprócz limfocytów, wiele rodzajów białych krwinek.

Dalsze rozróżnienia między typami białaczek

Białaczka może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Podczas gdy ostra białaczka pojawia się bardzo nagle i powoduje poważne objawy, białaczka przewlekła ma tendencję do stopniowego rozwoju i początkowo pozostaje niezauważona:

• Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL): jest dość rzadka i często dotyka dzieci poniżej piątego roku życia. Pojawia się bez ostrzeżenia i zwykle szybko postępuje.
• Ostra białaczka szpikowa (AML): jest najczęstszym typem ostrej białaczki, dotyka głównie osoby starsze.
• Przewlekła białaczka szpikowa (CML): zwykle występuje u dorosłych i jest spowodowana mutacją genetyczną.
• Przewlekła białaczka limfocytowa (CLL): stanowi szczególny przypadek i jest klasyfikowana jako chłoniak, czyli nowotwór gruczołów limfatycznych.

Objawy białaczki

Objawy ostrej białaczki pojawiają się dość niespodziewanie i wyrażają się w początkowo niespecyficznych oznakach, które mogą wskazywać także na inne choroby:

• silne zmęczenie, znużenie i bladość jako wyraz zmniejszonej liczby czerwonych krwinek
• Podatność na infekcje i/lub gorączka jako wynik zmniejszonej liczby białych krwinek
• Krwawienie z nosa lub dziąseł, tworzenie się siniaków (krwiaków) po drobnych urazach z powodu zmniejszonej liczby płytek krwi
• Ból kości i/lub stawów w wyniku rozprzestrzeniania się komórek białaczki w szpiku kostnym
• Ból brzucha lub nietypowe uczucie ucisku w wyniku powiększenia śledziony lub wątroby
• Zawroty głowy, ból głowy lub paraliż spowodowane upośledzeniem centralnego układu nerwowego

Jeśli jest to przewlekła białaczka szpikowa, objawy pojawiają się dopiero w późnym okresie choroby. Pierwsze oznaki mogą obejmować następujące niespecyficzne dolegliwości:

• Obrzęk węzłów chłonnych
• Ból brzucha spowodowany powiększeniem śledziony

W miarę postępu choroby objawy białaczki ostrej i przewlekłej stają się podobne.

Jak diagnozuje się białaczkę?

Aby zdiagnozować białaczkę, lekarz ogólny zleci najpierw wykonanie pełnej morfologii krwi. Jeśli morfologia krwi będzie nieprawidłowa, lekarz internista poprosi o dalsze wyniki badań laboratoryjnych, które dostarczą informacji o funkcjonowaniu wątroby lub nerek. W kolejnym kroku lekarz może zlecić badanie szpiku kostnego, aby uzyskać cenne informacje o składzie komórek krwiotwórczych.

Jak leczy się białaczkę?

Leczenie białaczki jest zawsze indywidualnie dostosowane do pacjenta. Oprócz rodzaju białaczki ważną rolę odgrywa przebieg choroby, wiek pacjenta i jego ogólny stan zdrowia. Najważniejszym sposobem leczenia ostrej białaczki jest chemioterapia, natomiast przewlekła białaczka szpikowa jest zwykle leczona specjalnymi lekami zwanymi inhibitorami kinazy tyrozynowej. U niektórych pacjentów przeprowadza się również terapię komórkami macierzystymi, podczas której celowo niszczy się szpik kostny, aby zastąpić go zdrowymi komórkami macierzystymi.