Co to jest glejak?

Termin glejak odnosi się do rodzaju guza mózgu, który rozwija się z komórek podporowych tkanki nerwowej (komórek glejowych). Glejak dzieli się na następujące różne typy nowotworów, w zależności od tego, z jakich komórek glejowych się wywodzi:

• Astrocytoma: komórki w kształcie gwiazdy z czasami długimi procesami komórkowymi, które są jednymi z najczęstszych glejaków, stanowiącymi ponad 60 procent,
• Oligodendroglejaki: Komórki z krótkimi wyrostkami, które stanowią 10 procent wszystkich glejaków,
• Wyściółczaki: komory w mózgu, które stanowią od 5 do 10 procent wszystkich glejaków,
• Glejaki mieszane: takie jak oligoastrocytoma, które stanowią od 5 do 10 procent wszystkich glejaków.

Glejaka można usunąć chirurgicznie lub leczyć za pomocą radioterapii i/lub chemioterapii. Szanse na wyleczenie różnią się w zależności od rodzaju glejaka. Podczas gdy mniej złośliwe (o niskim stopniu złośliwości) glejaki można leczyć, inne są nieuleczalne. Glejak jest najczęstszym rodzajem pierwotnego guza mózgu, występującym średnio u pięciu do sześciu na 100 000 osób rocznie. Podczas gdy niektóre rodzaje glejaków rozwijają się w dzieciństwie, inne rozwijają się dopiero w wieku dorosłym.

Jakie są różne rodzaje glejaka?

Glejaki, podobnie jak inne guzy mózgu, są klasyfikowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) na tak zwane stopnie zaawansowania nowotworu w zależności od ich wzrostu i rokowania:

• I. Stopień: Gwiaździak pilocystyczny; są to łagodne i wolno rosnące guzy, które zwykle mają dobre rokowanie i można je usunąć chirurgicznie
• Stopień II: Gwiaździak rozlany (włóknisty, gemistocytarny, pilomiksoidalny, protoplazmatyczny); oligodendroglioma; oligoastrocytoma; guzy, które mają wysokie ryzyko nawrotu po skutecznym leczeniu (nawrót) i mogą przekształcić się w nowotwory złośliwe,
• III. stopień: Anaplastic astrocytoma; anaplastic oligodendroglioma; anaplastic oligoastrocytoma; są nowotworami złośliwymi, które oprócz operacji wymagają radioterapii i/lub chemioterapii,
• IV. Stopień: Glejak: są to bardzo złośliwe nowotwory, które szybko rosną i mają niekorzystne rokowanie. Nawet przy zastosowaniu dostępnych metod leczenia, takich jak chirurgia, radioterapia i/lub chemioterapia, glejaki zwykle nie są uleczalne.

Najczęściej występuje glejak wielopostaciowy, a następnie różne formy gwiaździaka. Oligodendroglioma jest najrzadszą formą guza mózgu. Glejaki o niskim stopniu złośliwości występują częściej u dzieci i młodszych dorosłych, podczas gdy u dorosłych i osób starszych częściej występują glejaki o wysokim stopniu złośliwości.

Co powoduje glejaka?

Lekarze nadal nie są zgodni co do przyczyn powstawania guzów mózgu. Zakładają jednak, że glejak może rozwinąć się z powodu czynników genetycznych. Należą do nich przede wszystkim neurofibromatoza I lub stwardnienie guzowate. Ale na przykład radioterapia, która została przeprowadzona w celu leczenia wcześniejszego raka, może również sprzyjać rozwojowi glejaka.

Guzy mózgu są spowodowane zaburzonym fizjologicznym podziałem komórek, który odbywa się codziennie w formie aktywności metabolicznej w każdej komórce, a także w materiale genetycznym, DNA. Jeśli DNA zostanie uszkodzone podczas tych procesów, mogą powstać mutacje lub wadliwe odcinki DNA. W rezultacie te zdegenerowane komórki mogą rozmnażać się w sposób niekontrolowany, dając początek chorym tkankom (neoplazja).

Jakie są objawy glejaka?

Glejak, podobnie jak wiele innych guzów mózgu, objawia się dość późno. To, jakie objawy występują i jak bardzo są zauważalne, zawsze zależy od lokalizacji guza. Początkowo glejak może objawiać się stale nawracającymi bólami głowy, zawrotami głowy, nudnościami i wymiotami. W zależności od umiejscowienia, może on również powodować zaburzenia zachowania i czucia, takie jak mrowienie, a także zaburzenia widzenia i mowy. Ponadto mogą nawet wystąpić drgawki, co wskazuje na wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

Jak diagnozuje się glejaka?

Glejaka diagnozuje się za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI). Aby móc jeszcze dokładniej określić glejaka, przeprowadza się również badanie tkanki (biopsję). Ponieważ glejak składa się z tak zwanych włókien glejowych, można je wykryć w próbce tkanki poprzez oznaczenie kolorem białka włókien glejowych (GFAP). W ten sposób możliwe jest również rozróżnienie między innymi guzami mózgu, ponieważ każdy z nich zawiera różne białka.

Jak leczy się glejaka?

Rodzaj leczenia zawsze zależy od stopnia zaawansowania danego glejaka, jego wielkości i lokalizacji. Ogólnie rzecz biorąc, glejaka można leczyć chirurgicznie, radioterapią i/lub chemioterapią. Wraz z tymi metodami leczenia pacjent otrzymuje również opiekę psychologiczną.

Wybierając odpowiednią metodę leczenia, lekarz zawsze oceni ryzyko i korzyści. Ogólnie rzecz biorąc, lekarz zawsze będzie starał się całkowicie usunąć guza chirurgicznie. Najważniejszym leczeniem pooperacyjnym jest zazwyczaj radioterapia. Alternatywnie można stosować ogólnoustrojowe terapie lekowe, w których główną rolę odgrywają substancje z dziedziny cytostatyków i antyangiogenezy.

Jeśli obecny jest glejak, można go leczyć za pomocą tak zwanych pól leczenia guza (TTF). W tej metodzie leczenia na pacjenta nakładana jest maska, przez którą generowane są pola magnetyczne. Te pola magnetyczne mają hamować wzrost komórek guza. Skuteczność pól magnetycznych w leczeniu nowotworów została już udowodniona w badaniach medycznych, dlatego zawsze powinna być brana pod uwagę jako opcja leczenia glejaka.

Jakie są szanse na wyleczenie glejaka?

Oprócz stopnia zaawansowania guza, rokowanie zależy również od wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Prawdą jest, że szanse na całkowite wyleczenie maleją wraz z wiekiem i stanem choroby. Wskaźnik 5-letniego przeżycia po diagnozie wynosi około 20%, niezależnie od płci danej osoby. Dla skutecznego leczenia, zwłaszcza glejaków złośliwych, zawsze ważna jest wczesna diagnoza i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia, ponieważ tego typu guzy zawsze szybko rosną.