Co to są oligodendroglejaki?
Oligodendroglejak to guz mózgu (guz glejowy), który dotyka głównie osoby dorosłe w wieku od 35 do 50 lat. Średnio oligodendroglejaki występują nieco częściej u mężczyzn niż u kobiet. Ogólnie rzecz biorąc, oligodendroglejaki stanowią prawdopodobnie około jednego procenta wszystkich glejaków, tj. pierwotnych guzów mózgu. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) dzieli oligodendroglejaki na cztery stopnie, które mogą powodować różne objawy i w zależności od stopnia różnią się możliwe sposoby leczenia. Oligodendroglioma wymaga szybkiego leczenia i ma różne rokowania w zależności od stopnia zaawansowania.
Jak rozwija się oligodendroglioma?
Pod mikroskopem oligodendroglioma przypomina oligodendrocyty, które również pochodzą z mózgu i są tak zwanymi komórkami podporowymi, osłonkami mielinowymi. Jednak w przeciwieństwie do oligodendrocytów, oligodendroglejaki nie tworzą osłonek mielinowych.
Oligodendroglioma zwykle rozwija się w mózgu, a konkretnie w płacie czołowym mózgu. Zasadniczo jednak możliwe jest również wystąpienie oligodendroglioma w innych obszarach mózgu. Rzadziej jednak dotyczy to pnia mózgu lub móżdżku.
Jakie są różne formy oligodendroglioma?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rozróżnia następujące cztery stopnie oligodendroglioma, które różnią się stopniem złośliwości i wzrostu:
- Stopień I: łagodny oligodendroglioma, który rośnie tylko powoli i ma bardzo dobre perspektywy wyleczenia,
- Stopień II: Oligodendroglioma z wysokim wskaźnikiem nawrotów (nawrotów), który może również stać się złośliwy,
- Stopień III: złośliwy oligodendroglioma, który jest usuwany chirurgicznie, a następnie leczony chemioterapią lub radioterapią,
- Stopień IV: bardzo złośliwy oligodendroglioma, który szybko rośnie i wymaga radioterapii lub chemioterapii po operacji.
Jakie objawy wywołuje oligodendroglioma?
Dopiero w późnym stadium oligodendroglioma może powodować następujące, raczej niespecyficzne objawy:
- Bóle głowy, którym mogą towarzyszyć nudności i wymioty i które wskazują na zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe,
- napady padaczkowe i/lub deficyty neurologiczne,
- Objawy udaru, takie jak paraliż jednej strony, problemy z mową itp., które mogą wystąpić, gdy glejak krwawi do mózgu.
Bóle głowy spowodowane przez oligodendroglejaka, w przeciwieństwie do normalnych bólów głowy, pojawiają się bardzo nagle. W ciągu zaledwie kilku dni lub tygodni ból głowy może stać się coraz silniejszy i prawie niemożliwy do wyleczenia, nawet przy użyciu środków przeciwbólowych. Ludzie często zgłaszają, że ból głowy nasila się, gdy leżą i ustępuje samoistnie, gdy są w pozycji pionowej.
W jeszcze bardziej zaawansowanym stadium mogą wystąpić tak zwane objawy wodogłowia, jeśli guz mózgu zaburza odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego. Jeśli wystąpią poniższe objawy, powinny one zostać wyjaśnione przez lekarza:
- Zaburzenia pamięci,
- Zmęczenie i/lub znużenie,
- Zawroty głowy i/lub nudności
Jak diagnozuje się oligodendroglioma?
Lekarz prowadzący najpierw przeprowadzi wywiad z pacjentem i, w razie potrzeby, opisze jego objawy. Następnie lekarz może zawęzić możliwe przyczyny dolegliwości i, w przypadku podejrzenia guza mózgu, przeprowadzić badanie neurologiczne. Podczas badania neurologicznego, które jest przeprowadzane przy użyciu procedur obrazowania, takich jak tomografia komputerowa (CT), podejrzenie guza mózgu jest następnie potwierdzane przez nietypowe nagromadzenia tkanki.
Jeszcze dokładniejsze określenie guza mózgu jest możliwe dzięki obrazowaniu metodą rezonansu magnetycznego (MRI). W tym przypadku widoczne stają się nieregularności w strukturach mózgu. Można wykonać biopsję, pobierając próbkę tkanki.
Jakie są możliwości wczesnego wykrywania?
Czynniki ryzyka, które mogą przyczynić się do rozwoju oligodendroglioma, są nadal nieznane ekspertom medycznym. Ponieważ ani niezdrowa dieta, ani czynniki genetyczne nie mogą być konkretnie wykorzystane jako czynniki ryzyka, nadal nie ma programów wczesnego wykrywania ani odpowiednich środków, dzięki którym można zapobiec rozwojowi oligodendroglioma lub wykryć go na wczesnym etapie.
Ponieważ objawy oligodendroglioma są zwykle nie tylko niespecyficzne, ale także pojawiają się późno, dolegliwości powinny być natychmiast wyjaśnione przez lekarza. Tylko za pomocą procedur obrazowania można postawić ostateczną diagnozę i rozpocząć odpowiednie etapy leczenia. Podobnie jak w przypadku innych nowotworów, im wcześniej guz zostanie zdiagnozowany, tym większe szanse na wyleczenie.
Jak leczy się skąpodrzewiaka?
Leczenie oligodendroglioma zawsze zależy od stopnia zaawansowania guza. Oligodendroglioma drugiego stopnia jest zwykle usuwany chirurgicznie, a następnie leczony radioterapią i/lub chemioterapią, jeśli istnieje wysokie ryzyko nawrotu.
Oligodendroglioma trzeciego stopnia jest również zwykle usuwany chirurgicznie, a następnie leczony chemioterapią. Aby zapobiec ponownemu wzrostowi guza, często stosuje się PCV lub temozolomid.
Oprócz bezpośredniego leczenia guza, ważną częścią terapii jest również rehabilitacja. Szczególnie w przypadku pacjentów, u których doszło już do zmian neurologicznych, rehabilitacja powinna prowadzić do poprawy jakości życia. Można to osiągnąć na przykład poprzez następujące opcje leczenia:
- ukierunkowana terapia mowy (logopedia), jeśli wystąpiły deficyty mowy,
- Terapia zajęciowa i/lub fizjoterapia, jeśli doszło do upośledzenia fizycznego,
- specjalne programy komputerowe mogą być wykorzystywane do treningu neurokognitywnego.
Z którym specjalistą należy się skonsultować w przypadku oligodendroglioma?
Zwłaszcza w przypadku oligodendroglioma, kilku specjalistów powinno współpracować, ponieważ guzowi często towarzyszą liczne dolegliwości. Zaleca się, aby osoby dotknięte chorobą najpierw skonsultowały się z neurologiem. Neurolog nie tylko wykona badania neurologiczne, ale także potwierdzi podejrzenie choroby. Ponadto, osoba zainteresowana powinna skonsultować się z radio-onkologiem, u którego należy ustalić dokładny typ nowotworu. Onkolodzy, czyli tzw. specjaliści od chorób nowotworowych, a także neurochirurdzy mogą w razie potrzeby przeprowadzić dalsze badania diagnostyczne i wyegzekwować odpowiednie metody leczenia.