Co to jest zespół Cowdena?

Zespół Cowdena (CS) jest dziedziczną chorobą skóry i błon śluzowych (znaną jako genodermatoza). Ponieważ choroba jest trudna do rozpoznania, jest rzadko diagnozowana. Liczne hamartoma są typowe dla zespołu Cowdena. Są to guzopodobne, łagodne zmiany tkankowe, które rozwijają się z powodu wadliwej tkanki zarodkowej i zwiększają ryzyko rozwoju nowotworów złośliwych, ale także łagodnych. Mogą one powstawać głównie w piersi (mamma), w tarczycy, w endometrium (endometrioma), w nerkach, w ośrodkowym układzie nerwowym lub w odbytnicy okrężnicy. Zespół Cowdena zwykle występuje u pacjentów w wieku od 20 do 30 lat, chociaż obie płcie mogą być w równym stopniu dotknięte chorobą. Lekarze wyróżniają również podtyp zespołu Cowdena zwany zespołem Lhermitte-Duclos.

Co powoduje zespół Cowdena?

W około 60 do 80 procent wszystkich przypadków można wykryć mutację w dziedzicznym genie PTEN na chromosomie 10. Molekularna diagnostyka genetyczna wykrywająca tę mutację może zatem również pomóc w zdiagnozowaniu zespołu Cowdena. Ze względu na ten dziedziczny czynnik ryzyka, członkowie rodziny pacjenta pierwszego stopnia powinni być zawsze badani na obecność tej mutacji.

Jakie są objawy zespołu Cowdena?

Zespół Cowdena prawie zawsze objawia się licznymi hamartoma, na przykład pod skórą i błonami śluzowymi. u 99 procent wszystkich pacjentów występują również charakterystyczne dla zespołu Cowdena zmiany skórne (śluzówkowe), które mogą objawiać się w następujący sposób:

• Trichilemmomas i papillomatous papules,
• rogowacenie jamy ustnej i podeszwowe
• liczne grudki na twarzy,
• plamista pigmentacja penisa

Ponadto polipy hamartomatyczne lub hiperplastyczne mogą rozwijać się w okrężnicy i/lub żołądku, czasami także w dwunastnicy. Nierzadkie są również guzki tarczycy, zmiany włóknisto-torbielowate piersi oraz tłuszczaki i/lub włókniaki tkanki łącznej. Jeśli jest to zespół Lhermitte-Duclos, zmiany mogą również wystąpić w móżdżku. Lekarze nazywają to dysplastycznym gangliocytoma móżdżku. Ogólnie rzecz biorąc, pacjenci z zespołem Cowdena często mają większy obwód głowy.

Jak diagnozuje się zespół Cowdena?

Zespół Cowdena jest zwykle diagnozowany genetycznie ze względu na jego złożoność. Jednak w niektórych przypadkach diagnoza jest niezwykle trudna. Specjaliści medyczni pracują zatem nad opracowaniem kategorii diagnostycznych, które można podsumować jako kryteria główne i drugorzędne w następujący sposób:

• Kryteria główne:
• Rak piersi,
• Rak endometrium (guz endometrium),
• rak pęcherzykowy tarczycy,
• mnogie hamartoma przewodu pokarmowego lub ganglioneuroma (łagodny nowotwór układu nerwowego),
• Makrocefalia (termin techniczny oznaczający dużą głowę),
• plamista pigmentacja żołędzi (odbarwiony obszar skóry na żołędzi),
• zmiany śluzówkowo-skórne (dziedziczne malformacje naczyniowe),
• potwierdzony biopsją trichilemmoma,
• mnogie rogowacenie dłoniowo-podeszwowe (nieprawidłowe zgrubienia na dłoniach i stopach),
• wieloogniskowa lub rozległa brodawczakowatość błony śluzowej jamy ustnej,
• Powstawanie licznych grudek skórnych na twarzy, które często mogą mieć postać brodawkowatą

• Kryteria dodatkowe:
• Rak jelita grubego,
• Akantoza glikogenowa przełyku (wpływająca na błonę śluzową przełyku),
• Zaburzenia ze spektrum autyzmu,
• upośledzenie umysłowe,
• brodawkowaty lub pęcherzykowy wariant brodawkowatego raka tarczycy,
• zmiany strukturalne tarczycy (na przykład powstanie gruczolaka, guzka lub wola),
• Rak nerkowokomórkowy,
• Nieprawidłowości naczyniowe,
• Tłuszczaki (łagodne nowotwory tkanek miękkich),
• samotny hamartoma przewodu pokarmowego lub ganglioneuroma (guzopodobna, łagodna zmiana tkanki),
• Tłuszczakowatość jąder

Jak leczy się zespół Cowdena?

Zespół Cowdena można leczyć wyłącznie objawowo. Choroba powinna być zatem regularnie badana pod kątem jej nieprawidłowości pod kątem możliwego zwyrodnienia. W razie potrzeby guz można usunąć chirurgicznie lub podjąć inne środki terapeutyczne w odniesieniu do danego objawu. Ponieważ zespół Cowdena wiąże się również ze zwiększonym ryzykiem rozwoju łagodnych lub złośliwych nowotworów, pacjenci powinni poddawać się badaniom przesiewowym w kierunku raka. Następujące badania są zalecane w określonym czasie:

• od momentu postawienia diagnozy:
• coroczne badanie fizykalne, zwłaszcza skóry;
• coroczne badanie tarczycy
• dla pacjentek od 18 roku życia
• comiesięczne badanie przesiewowe w kierunku raka piersi poprzez samodzielne skanowanie gruczołów sutkowych
• dla pacjentek od 25. roku życia
• coroczne kliniczne badanie piersi wykonywane przez ginekologa prowadzącego
• dla pacjentek od 30. roku życia
• coroczne badanie mammograficzne i MRI piersi
• coroczne przesiewowe badanie ginekologiczne, obejmujące badanie przesiewowe w kierunku raka błony śluzowej macicy
• od 35. do 40. roku życia
• kolonoskopia w odstępach co najmniej dziesięcioletnich,
• badanie ultrasonograficzne lub rezonans magnetyczny nerek co dwa lata

Jakie są rokowania w przypadku zespołu Cowdena?

W 2010 r. opublikowano badanie dotyczące zespołu Cowdena. Na podstawie 211 przebadanych osób stwierdzono, że u około 89% wszystkich pacjentów z CS rozwija się co najmniej jeden nowotwór złośliwy przed ukończeniem 70. roku życia. Ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy jest mniejsze w przypadku pacjentów płci męskiej. Prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelita grubego wynosi około 15%, a na raka endometrium około 21%. Kobiety cierpiące na CS mają również zwiększone ryzyko zachorowania na raka piersi.